Το Left.gr, με αφορμή την Εργατική Πρωτομαγιά, δίνει τον λόγο στο «πρεκαριάτο» των καφέ, των μπαρ και γενικά της εστίασης, το οποίο ετοιμάζεται για μία ακόμα ημέρα εντατικής εργασίας
Για άλλους/ες ευκαιριακή δουλειά για να βγαίνουν τα έξοδα της φοιτητικής ζωής, για κάποιους/ες λύση ανάγκης στα χρόνια της ανεργίας, για αρκετούς/ες προσωρινή απασχόληση που για πολλούς λόγους κατέληξε σε μόνιμη…
Μεγάλες διαφορές, πολλά διαφορετικά καθήκοντα και αρμοδιότητες, ένα, όμως κοινό χαρακτηριστικό: η επισφάλεια και η εργασιακή εκμετάλλευση, ειδικά τους μήνες που η «βαριά» μας βιομηχανία, ο τουρισμός, βρίσκεται στα «ντουζένια» της.
Οι εργαζόμενοι/ες στην εστίαση αποτελούν το σημαντικότερο κομμάτι αυτού που αποκαλούμε «πρεκαριάτο»* (από το λατινικό precarious που σημαίνει αβέβαιος, ανασφαλής).
Μιλήσαμε με κάποιους/ες εξ’ αυτών, όλοι και όλες από 22 μέχρι 27 ετών (τα στοιχεία τους είναι στη διάθεση του Left.gr), κατά κύριο λόγο σερβιτόρους/ες, με αφορμή την Εργατική Πρωτομαγιά, η οποία, για σχεδόν όλους τους, όπως μας είπαν, θα είναι ακόμα μία ημέρα στη δουλειά, δουλειά πιθανότατα ακόμα πιο εντατική λόγω της αυξημένης κίνησης.
Καθημερινό φαινόμενο η σεξουαλική παρενόχληση
Η Γ. Ελ. δουλεύει σε καφετέρια στο κέντρο της Αθήνας. Τις προάλλες έπεσε θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης από θαμώνα του μαγαζιού και αμέσως το κατήγγειλε εξοργισμένη. «Το ζήτημα είναι ότι σχεδόν όλες οι σερβιτόρες έχουν παρόμοια εμπειρία με τον συγκεκριμένο πελάτη αλλά, απ’ όσο ξέρω, ποτέ καμία δεν το έχει καταγγείλει και δεν έχει προσπαθήσει να υπερασπιστεί τον εαυτό της», τονίζει.
Ως προς την καθημερινότητα της δουλειάς, περιγράφει: «Τις περισσότερες φορές που έχω βραδινή βάρδια, αντί για 2 που κανονικά σχολάω, φεύγω πολύ αργότερα, ίσως και στις 5 τα ξημερώματα. Και δεν αρκεί αυτό αλλά, όταν εκφράζω την κούρασή μου από την πολύωρη ορθοστασία, παίρνω την εξής απάντηση: “καλά, τι έκανες δηλαδή και κουράστηκες; Έχεις όλη τη ζωή μπροστά σου να ξεκουραστείς”! Το να πληρωθώ, φυσικά, κανονικά, αυτές τις υπερωρίες, μοιάζει απίθανο. Παίρνω μόνο κάτι παραπάνω και μάλιστα όχι πάντα. Ακόμα και το δώρο Πάσχα, το οποίο μπήκε στο λογαριασμό μου, με υποχρέωσαν να το επιστρέψω και να υπογράψω ότι το πήρα. Στην προηγούμενη δουλειά μου, σε καφέ ξενοδοχείου στον Πειραιά, χρώσταγαν αρκετά χρήματα στους εργαζόμενους και τους έδιωχναν για να πάρουν άλλους. Άλλωστε, όπως έχω πολλές φορές ακούσει, όταν διεκδικώ αυτά που δικαιούμαι, “αν δεν σου αρέσει, περιμένει ουρά απ’ έξω”. Πράγματι, νιώθουμε όλοι και όλες αναλώσιμοι» (σ.σ.: πρόκειται για την κλασική μέθοδο της «ανακύκλωσης», με τους εργαζόμενους να απολύονται πριν συμπληρώνουν έναν χρόνο, ώστε να μην τους καταβληθεί η αποζημίωση απόλυσης που θα δικαιούνταν μετά από αυτό το διάστημα)…
Και… «άβαφη» και ανασφάλιστη(οι)
Η Γ. Χ., σε μία από τις πολλές εμπειρίες του επισφαλούς εργασιακού της βίου, ρώτησε σε γνωστή καφετέρια του Ιλίου, στο Escape Center «αν ψάχνουν άτομα»: «μου απάντησαν “ναι” και με προσέλαβαν, γνωρίζοντας μόνο το μικρό μου όνομα και καμία άλλη πληροφορία για το άτομό μου! Πήγα δύο μέρες μετά για δουλειά και ρωτάω “ποιο θα είναι το πόστο μου” και μου απάντησαν «πήγαινε να κάτσεις εκεί με τους υπόλοιπους και όταν θα έχει δουλειά σας φωνάζουμε». Δεν έπιανες, δηλαδή, δουλειά κατευθείαν, αλλά μπορεί να περίμενες μέχρι και 2 ώρες μαζί με άλλα 6 άτομα. Με το ίδιο επιχείρημα, σε σταματούσαν ένα 3ωρο μετά, αφού έχεις πιάσει δουλειά και σου έλεγαν “ξαναπερίμενε”. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να έχουν περάσει και 12 ώρες, κατά τις οποίες βρίσκεσαι στο μαγαζί, αλλά να έχεις εργαστεί τις 6 και φυσικά πληρωνόσουν μόνο για τις 6! Σου απαγόρευαν να φας ή να πιεις κάτι από το μαγαζί και έπρεπε να πας στα γύρω μαγαζιά στα “διαλείμματά” σου. Όταν είχα κάνει το λάθος να πάω στην δουλειά με φόρμα και άβαφη μου είπαν χαρακτηριστικά να μην ξαναπάω “ως χίπισσα και χωρίς το κραγιόν μου μαζί”. Είχα την τύχη να βρίσκομαι μπροστά σε ένα ακόμη περιστατικό, όπου μας επισκέφτηκε το ΙΚΑ και αφού προφανώς κανείς δεν ήταν ασφαλισμένος (ούτε καν ο υπεύθυνος της βάρδιας), μας είπαν να φύγουμε αμέσως όλοι και να πάμε στα διπλανά μαγαζιά. Έμεινε, λοιπόν, μόνο ένας σερβιτόρος να δουλέψει για εκείνη την βάρδια και 9 άτομα (5 που ήταν κανονικά στη βάρδια και άλλοι 4 που περίμεναν, υποτίθεται, να “πιάσουν” όταν θα μαζευόταν κόσμος) φύγαμε στα δίπλα μαγαζιά άλλοι στα γειτονικά Jumbo, άλλοι στα Goody’s κ.λπ.».
Η ίδια, μοιράζεται και άλλη μία παρόμοια «εμπειρία» η οποία αποδεικνύει ότι η εργοδοτική ασυδοσία αποτελεί τον κανόνα στον χώρο αυτό:
«Μαγαζί στην Πανόρμου, στο κέντρο της Αθήνας, δίνει τα μισά ένσημα στους σερβιτόρους και κανένα στα άτομα που ήταν πόρτα. Δεν χτύπαγε αποδείξεις ποτέ, πραγματικά ποτέ, και δεν μπόρεσα κιόλας να καταλάβω που οφειλόταν αυτή η άνεση. Αρκετά άσχημη και σεξιστική συμπεριφορά και πολύ δυσάρεστο κλίμα και από το αφεντικό αλλά και από τα άτομα του προσωπικού που ήταν κάποια χρόνια στο μαγαζί. Μου είχαν πει χαρακτηριστικά “μην ντύνεσαι σαν καλόγρια, σε μαγαζί βρίσκεσαι”».
«Σε αναγκάζουν σε παραίτηση»
Ο Μάρκος Κ., δουλεύει ήδη 10 χρόνια στον χώρο της εστίασης και περιγράφει τους βασικούς «κανόνες» που επικρατούν:
«Το βασικό χαρακτηριστικό του κλάδου μας είναι ότι “δουλεύει” όταν όλοι οι υπόλοιποι ξεκουράζονται. Αυτό το κάνει ακόμα πιο δύσκολο ενώ και τα εργασιακά δικαιώματα θεωρούνται πολυτέλεια. Έχω ακούει εργοδότη να λέει σε άλλον ότι κακώς δίνει το δώρο Πάσχα ή Χριστουγέννων γιατί έτσι “χαλάει την πιάτσα”! Επίσης, πραγματικά ποτέ δεν έχω γνωρίσει σερβιτόρο ή άλλο συνάδελφο στον χώρο που να έχει πάρει πληρωμένη άδεια, ποτέ…
Το σημαντικότερο είναι ότι δεν μπορούμε σχεδόν ποτέ να διεκδικήσουμε, οι περισσότεροι υποκύπτουν στις απειλές ενώ, άλλωστε, είναι πολύ σπάνιο να απολυθεί κάποιος, ώστε να πάρει αποζημίωση. Συνήθως, οι εργοδότες έχουν τον τρόπο να σου κάνουν το βίο αβίωτο ώστε να παραιτηθείς.
Φυσικά, χρειάζονται ακόμα περισσότεροι έλεγχοι, όπως αυτοί που κάνει το Σ.ΕΠ.Ε. αλλά πρέπει να είναι στοχευμένοι διότι όταν εμφανίζονται ελεγκτές σε μία περιοχή, οι εργοδότες ενημερώνουν ο ένας τον άλλον μέσω viber».
Πρόβλημα η «προσωπική σχέση» με τον εργοδότη
Ο Θάνος Σ., με πτυχίο στις Πολιτικές Επιστήμες και κάτοχος δύο μεταπτυχιακών τίτλων, δουλεύει ως σερβιτόρος σε μεζεδοπωλείο της Αθήνας: «Οι απλήρωτες υπερωρίες είναι το βασικότερο πρόβλημα, παρακρατούνται από σχεδόν όλους τους εργαζόμενους. Επίσης, πολλές φορές είναι δηλωμένοι για 4ωρο και δουλεύουν 8ωρο. Βασικό εμπόδιο για να διεκδικήσει κάποιος αυτά που δικαιούται είναι η προσωπική σχέση που αναπτύσσεται, λόγω καθημερινότητας, με τον εργοδότη. Στην περιοχή που δουλεύω, σε ελάχιστα μαγαζιά το μεροκάματο φτάνει τα 30 ευρώ για 9 τουλάχιστον ώρες εργασίας και ελπίζουμε στα tips ώστε να φτιάσει η αμοιβή μας σε αξιοπρεπή επίπεδα».
Εκτεταμένη και η «μαύρη» εργασία
Αυτές είναι μόνο μερικές από τις πανομοιότυπες ιστορίες, νέων στην πλειονότητά τους, ανθρώπων που βιώνουν την εκμετάλλευση με πολλές μορφές και σε διάφορες κλίμακες.
Συχνότερα φαινόμενα, σύμφωνα με τις καταγγελίες των εργαζομένων, είναι η μερικώς δηλωμένη εργασία (συμβάσεις δηλαδή μερικής απασχόλησης για εργαζόμενους με πολύ περισσότερες ώρες εργασίας) και οι απλήρωτες υπερωρίες.
Δεν λείπει, όμως, όπως αναμενόταν, η εντελώς «μαύρη» εργασία, μία διαχρονική «πληγή», τόσο για τα δικαιώματα των εργαζομένων, όσο και για τα δημόσια έσοδα και την χρηματοδοτική επάρκεια του ασφαλιστικού συστήματος.
Τα επισιτιστικά επαγγέλματα περιλαμβάνονται, όπως καταδεικνύει και η πρόσφατη έκθεση του επιχειρησιακού σχεδίου «ΑΡΤΕΜΙΣ» του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.), στου κλάδους με υψηλά ποσοστά αδήλωτης εργασίας. Αυτό φαίνεται και στο σχετικό διάγραμμα της έκθεσης, στο οποίο παρουσιάζονται οι κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας στους οποίους εντοπίστηκε ο μεγαλύτερος αριθμός αδήλωτων εργαζομένων κατά το διάστημα 15/9/013 έως 31/8/2017:
Αυτό σημαίνει ότι στην εστίαση, το ποσοστό της αδήλωτης εργασίας για το χρονικό διάστημα αυτό, αγγίζει το 9%:
Σύμφωνα με την έκθεση του Σ.ΕΠ.Ε, την περίοδο από 1 Ιανουαρίαου έως 31 Αυγούστου 2017 οι έλεγχοι εντατικοποιήθηκαν. Και σε αυτό το διάστημα, η εστίαση, είναι στους κλάδους με τον μεγαλύτερο αριθμό αδήλωτων εργαζομένων και μάλιστα πρώτη, με 2.528 “μαύρους” εργαζόμενους:
Αυτό αντιστοιχεί σε σχεδόν 7% αδήλωτη εργασία στον κλάδο αυτό, πάνω δηλαδή από τον μέσο όρο της αδήλωτης εργασίας στους κλάδους υψηλής παραβατικότητας (12,48% το 2017), χωρίς να υπολογίζουμε καθόλου τη μερικώς δηλωμένη εργασία, η οποία αποτελεί καθεστώς στον εν λόγω κλάδο:
*ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΧΕΤΙΚΑ: Έλεγχος του Σ.ΕΠ.Ε. στα Mikel: Δεκάδες παραβιάσεις της εργατικής νομοθεσίας
Αγωνιστική Πρωτοβουλία Εργαζομένων στον Επισιτισμό – Τουρισμό: «Ο φόβος να αλλάξει στρατόπεδο»
Χαμηλά μεροκάματα, «μαύρη» και υποδηλωμένη εργασία, ωράρια λάστιχο, ανύπαρκτες προσαυξήσεις, εργατικά ατυχήματα (θα επανέλθουμε στο θέμα γιατί έχει ιδιαίτερη σημασία και αφορά την ίδια τη ζωή των εργαζομένων), απολύσεις χωρίς όρια, παράλογες απαιτήσεις (όπως το καθάρισμα χώρων των καταστημάτων) αλλά και σεξιστικές και ταπεινωτικές συμπεριφορές, όπως είδαμε και παραπάνω, συνθέτουν το παζλ της ακραίας εργοδοτικής αυθαιρεσίας στον κλάδο αυτό.
Ο Στάθης Σ., εργαζόμενος σε κυλικείο μεγάλης τηλεφωνικής εταιρείας και μέλος της προσφάτως δημιουργηθείσας Αγωνιστικής Πρωτοβουλίας Εργαζομένων στον Επισιτισμό – Τουρισμό, υπογραμμίζει στο Left.gr την ανάγκη συλλογικής διεκδίκησης μιας καλύτερης πραγματικότητας.
«Μαζί με άλλα παιδιά που εργάζονται στον κλάδο, δημιουργήσαμε την Αγωνιστική Πρωτοβουλία Εργαζομένων στον Επισιτισμό – Τουρισμό (εδώ η σελίδα της στο facebook), διότι διαπιστώσαμε ότι τα κοινά προβλήματα λύνονται μόνο με κοινές και συλλογικές λύσεις και ως εκ τούτου η ανάγκη του να κάνουμε κάτι όλοι μαζί για να αλλάξουμε την καθημερινότητα είναι μεγάλη» σημειώνει και συνεχίζει: «έχουμε παρατηρήσει ότι οι περισσότεροι εργαζόμενοι, νέοι και νέες στη συντριπτική τους πλειοψηφία, δεν γνωρίζουν καν τα δικαιώματά τους και έτσι είναι έρμαια στις διαθέσεις και τα “επιχειρήματα” (βλέπε εκβιασμούς) του (εκάστοτε) εργοδότη».
«Εκτός από την ενημέρωση των εργαζομένων, νομική και άλλη, θέλουμε να κάνουμε παρεμβάσεις ώστε και οι εργοδότες να φοβούνται και να το σκέφτονται δεύτερη φορά πριν αυθαιρετήσουν. Θα είμαστε εκεί, παρόντες, όταν μάθουμε για απόλυση ή παραβίαση των δικαιωμάτων συναδέλφου. Ξέρουμε, άλλωστε, ότι μόνος του είναι σχεδόν αδύνατον να διεκδικήσει οτιδήποτε».
Στόχος των μελών της πρωτοβουλίας είναι η μετεξέλιξή της σε κλαδικό σωματείο, διότι ο συγκεκριμένος κλάδος της οικονομίας είναι κατακερματισμένος, δεν έχει συνδικαλιστική εκπροσώπηση, είναι ο παράδεισος της εργοδοτικής ασυδοσίας. «Στόχος είναι επίσης ο φόβος να αλλάξει πλευρά και αυτό θα γίνει», προσθέτει ο νεαρός εργαζόμενος, «με τις πρώτες μας καθημερινές νίκες».
______________________
*Το «πρεκαριάτο» (από το λατινικό precarious που σημαίνει αβέβαιος, ανασφαλής), περιλαμβάνει όλους/ες όσοι εργάζονται διανοητικά ή χειρωνακτικά με ελαστικούς όρους εργασίας, καθώς και τους ανέργους και τους χαμηλοσυνταξιούχους.
Ο όρος (ο οποίος αναπτύχθηκε στο βιβλίο του καθηγητή Γκάι Στάντιγκ: «Το πρεκαριάτο – Η νέα επικίνδυνη τάξη», (2011) αφορά στους ανασφάλιστους εργαζόμενους με μπλοκάκια, περιστασιακά ή εποχικά ή εκ περιτροπής εργαζόμενους, γενικά τους/τις εργαζόμενους/ες με «ελαστικούς όρους» και στο πλαίσιο του «flexicurity» (ελαστική και με χαμηλή ασφάλιση εργασία).
Ουσιαστικά, αναφέρεται σε όλους και όλες που βρίσκονται σε κατάσταση αδυναμίας πρόβλεψης για τη ζωή τους στο σήμερα και το αύριο, κατάσταση που δημιουργεί αστάθεια στην υλική και πνευματική τους ευημερία.
Πηγη:http://left.gr/news