ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ DOCUMENTO – Κυριακή 27-3–2022
Ο πρόεδρος της ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ Γιώργος Αδαμίδης μιλάει στο Documento για τους πολύμορφους μηχανισμούς της κερδοσκοπίας και του καρτέλ της ενέργειας που οργιάζει σε βάρος των καταναλωτών και του οποίου η δημιουργία είναι άμεσα συνυφασμένη με την επιλογή της ΝΔ για πρόωρη εγκατάλειψη του λιγνίτη προς χάριν του εισαγόμενου και πανάκριβου φυσικού αερίου. Οι απαντήσεις στις ερωτήσεις που του τέθηκαν είναι εξαιρετικά διαφωτιστικές.
Γιατί έφτασαν οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος στα ύψη;
Επειδή το ηλεκτρικό ρεύμα από κοινωνικό αγαθό έχει μετατραπεί σε χρηματιστηριακό προϊόν. Η χώρα ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχε την υποχρέωση να δημιουργήσει –κάποτε– το target model και το έκανε την 1η Νοεμβρίου 2020. Πριν από το target model είχαμε μια αγορά ενέργειας με πλαφόν 150 ευρώ στην οριακή τιμή συστήματος, που είναι η τιμή χονδρικής, και αυτή η τιμή προσδιοριζόταν μία φορά τη μέρα. Με τη λειτουργία όμως του target model, δηλαδή του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας που περιλαμβάνει τέσσερις διαφορετικές αγορές, από τις οποίες βγαίνει η οριακή τιμή συστήματος ως μέσος όρος, το προηγούμενο πλαφόν καταργήθηκε και η τιμή μπορεί να φτάσει μέχρι τις 4.500 ευρώ. Αυτό από μόνο του μας λέει ότι κάποιος έχει πολλά περιθώρια να αυξήσει ανεξέλεγκτα τις τιμές.
Η οριακή τιμή συστήματος καθορίζεται από τις μονάδες λιγνίτη και φυσικού αερίου με βάση το μεταβλητό κόστος, που με τη σειρά του καθορίζεται από το κόστος καυσίμου και το κόστος ρύπων. Εδώ όμως αρχίζει το πρόβλημα, διότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει κανένας ανταγωνισμός, μια χαρά συναγωνίζονται όλοι μαζί και η ΔΕΗ σε βάρος του καταναλωτή.
Ξεκινάει για παράδειγμα το πρωί το παιχνίδι της εκκίνησης της οριακής τιμής με βάση το μεταβλητό κόστος, που η μια εταιρεία ξέρει πόσο είναι της άλλης, αλλά δεν το ξέρει κανείς άλλος. Ας πούμε σήμερα 22/3 (σ.σ.: ημέρα που δόθηκε η συνέντευξη) κάποιος έδωσε τιμή 204 ευρώ για να ξεκινήσει η αγορά, αλλά δεν ξέρουμε ποιος. Και όσο περνούν οι ώρες στην ημερήσια αγορά, στην οποία η μέρα χωρίζεται σε 24 ώρες και κάθε ώρα αλλάζει η τιμή, ύστερα από λίγες ώρες η τιμή που ξεκίνησε από 204 ευρώ έχει φτάσει στα 631 ευρώ χωρίς λόγο. Με την έννοια ότι μέσα στην ίδια μέρα δεν έχει αλλάξει τίποτε. Δεν αλλάζει το κόστος ρύπων, δεν αλλάζει το κόστος καυσίμου.
Αρα στην ουσία οι παραγωγοί ενέργειας λειτουργούν ως χρηματιστές που ξέρουν ποια είναι η ζήτηση την επόμενη ώρα και με βάση αυτή την πληροφορία δίνουν τις δικές τους τιμές σε σχέση με το δικό τους παραγωγικό δυναμικό. Αυτή η ενδοημερήσια αγορά είναι που αυξάνει πολύ τις τιμές και ακόμη περισσότερο η αγορά εξισορρόπησης.
Τι γίνεται στην αγορά εξισορρόπησης;
Εάν για οποιονδήποτε προβλέψιμο λόγο ξέρουμε εντός της ημέρας ότι θα πέσει η παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ στο σύστημα (π.χ. επειδή οι άνεμοι θα έχουν αυτήν τη δυνατότητα ή γιατί θα έχουμε πυκνή νέφωση), για να μην υπάρξει κίνδυνος μπλακ άουτ εκείνος ο παραγωγός που θα μπορέσει να καλύψει γρήγορα, να εξισορροπήσει όπως λέμε το σύστημα, δίνει μια τιμή, όσο θέλει αυτός, έως και 4.500 ευρώ τη μεγαβατώρα.
Η ΓΕΝΟΠ έχει μιλήσει από πολύ νωρίς για λειτουργία καρτέλ και υπερκέρδη στην ενέργεια;
Από τον Δεκέμβριο του 2020, ύστερα από ένα μήνα λειτουργίας του target model, εμφανίστηκαν κερδοσκοπικά παιχνίδια. Γι’ αυτό κι εμείς ξεκινήσαμε να λέμε ότι η αγορά οδηγείται σε ολιγοπώλιο. Αυτά τα κερδοσκοπικά παιχνίδια συνεχίζονται, η ενεργειακή κρίση ουσιαστικά ξεκίνησε από τότε, κορυφώθηκε βέβαια μετά τον Αύγουστο, αλλά όσοι είχανε συμβόλαια με παρόχους, και ιδιαίτερα στη μέση τάση οι επαγγελματίες, φούρνοι κ.λπ., άρχισαν να βλέπουν την αύξηση από τις αρχές του 2021 και μάλιστα να αλλάζει μήνα με τον μήνα. Και ενώ υπήρχε μια επιθετική πολιτική των παρόχων που έλεγε «ελάτε σε μας για να πάρετε έκπτωση 40%», ποτέ δεν ανέλυσαν στους υποψήφιους πελάτες τους τι σημαίνει η ρήτρα αναπροσαρμογής.
Πώς θα μπορούσαν να περιοριστούν αυτά τα κερδοσκοπικά παιχνίδια;
Πρέπει να υπάρξει έλεγχος. Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας υποτίθεται ότι βρίσκεται στην υπηρεσία των καταναλωτών, αλλά αντί να κάνει ελέγχους, απλώς εκφράζει την ανησυχία της. Εμείς λέμε το εξής: όταν κάποιος δίνει μια τιμή με βάση το μεταβλητό του κόστος, που μετά γίνεται σταθερό και δεν αλλάζει μέσα στη μέρα (γιατί μέσα στη μέρα δεν αλλάζουν οι τιμές καυσίμου και ρύπων), πώς η τιμή που ξεκινάει από 200 ευρώ φτάνει έως 640 ευρώ ύστερα από λίγες ώρες; Τι έχει αλλάξει; Πόσο κέρδος επιτρέπεις; 20% που είναι και υπερβολικό; Πώς πάει η τιμή 600 ευρώ, δηλαδή να δίνει κέρδος 200%; Και κάπως έτσι καταλήγουμε με τελική τιμή κοντά στα 320 ευρώ. Τις πρώτες 15 μέρες του Μάρτη η τιμή που πρέπει να πληρώσουν οι καταναλωτές είναι 320 ευρώ σταθερά και τώρα ο μήνας πάει σε μέσο όρο λίγο κάτω από τα 300 ευρώ. Και βλέπουμε πού οδηγεί το αφήγημα του Χατζηδάκη ότι «κάνω το target model για να πέσουν οι τιμές». Αυτή η νεοφιλελεύθερη πολιτική που υπηρετεί, ειδικά σε κοινωνικά αγαθά όπως είναι το ρεύμα το νερό, δεν έχει κανένα πρακτικό αποτέλεσμα για τους καταναλωτές, οδηγεί μόνο σε υπερκέρδη και καρτέλ. Αλλωστε τι να πει κανείς για όλους αυτούς που τον Σεπτέμβριο εκτιμούσαν ότι η αύξηση των τιμών του ρεύματος θα είναι 1 με 2 ευρώ το πολύ; Εδώ ο καταναλωτής όταν ανοίγει τον λογαριασμό του ρεύματος έχει δίπλα του το υπογλώσσιο!
Πώς σας φαίνεται το μέτρο των κρατικών επιδοτήσεων στο ρεύμα;
Καθαρό σκάνδαλο. Η κυβέρνηση και η ΡΑΕ θα έπρεπε να κάνουν ελέγχους και δεν το κάνουν. Αφήνουν ανεξέλεγκτους τέσσερις παίκτες της αγοράς (ΔΕΗ, Protergia, Elpedison και Ηρων) να πηγαίνουν τις τιμές στον θεό, δεν αγγίζουν καθόλου το ποσοστό κερδοφορίας τους και μετά ουσιαστικά έρχονται και τους επιδοτούν: αυτή η δήθεν επιδότηση στα νοικοκυριά δεν περνάει καθόλου σ’ αυτά. Δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί κανείς πιο κρατικοδίαιτο σύστημα σε μια νεοφιλελεύθερη αγορά.
Η ΓΕΝΟΠ υποστηρίζει ότι στην παρούσα φάση μια λύση για να πέσουν οι τιμές είναι να αυξηθεί η συμμετοχή του λιγνίτη στην ηλεκτροπαραγωγή.
Ναι, και είχα δείξει μια μέρα που η συμμετοχή του λιγνίτη έφτασε στο 30%, με ανάλογη πτώση της συμμετοχής του φυσικού αερίου, ότι η τιμή είχε πέσει για λίγο στα 100 ευρώ. Οσο πιο πολύ συμμετέχει αυτή την περίοδο στην αγορά ο λιγνίτης, ο οποίος έχει προβλέψιμο κόστος, τόσο πέφτει η τιμή. Εδώ όμως η κυβέρνηση έχει κάνει επιλογή υπέρ του φυσικού αερίου που μας οδηγεί στο άλλο μεγάλο σκάνδαλο της Πτολεμαΐδας 5.
Είναι η υπερσύγχρονη λιγνιτική μονάδα που θέλουν να τη μετατρέψουν σε φυσικού αερίου;
Η Πτολεμαΐδα 5 έχει στοιχίσει «με το κλειδί στο χέρι» 1,4 δισ. ευρώ και μαζί με τα συνοδά έργα (το ΚΥΤ, την αυλή λιγνίτη, τη μετεγκατάσταση ενός οικισμού της Ποντοκώμης, όπου οι κάτοικοι πληρώθηκαν για τις περιουσίες τους) πάνω από 2 δισ. ευρώ. Εκεί υπάρχει ένα μεγάλο κοίτασμα που δεν θα εξορυχτεί γιατί η κυβέρνηση έχει αποφασίσει την πλήρη απολιγνιτοποίηση και δεν κάνει πίσω.
Η μονάδα αυτή είναι ήδη σε δοκιμαστική λειτουργία, έχει ορίζοντα ζωής 35-40 χρόνια, έχει εξαιρετικό βαθμό απόδοσης και είναι η πιο σύγχρονη στον κόσμο. Δεν υπάρχει περίπτωση να είναι κάποια μονάδα φτηνότερη από τη συγκεκριμένη. Και όμως η ΔΕΗ, επειδή αυτή είναι η κυβερνητική επιλογή, έχει αποφασίσει ύστερα από δύο χρόνια, δίνοντας άλλα 300 εκατ. ευρώ, να τη μετατρέψει σε μονάδα φυσικού αερίου. Μα 300 εκατ. ευρώ κάνει η κατασκευή μιας μονάδας φυσικού αερίου. Είναι τεράστιο σκάνδαλο.
Αυτή είναι μια ξεκάθαρη συνειδητή επιλογή εξυπηρέτησης των συμφερόντων φυσικού αερίου – και είναι πολύ συγκεκριμένοι αυτοί που διαχειρίζονται το φυσικό αέριο.
Εκτιμάτε λοιπόν ότι η κυβέρνηση της ΝΔ υποστηρίζει κατά κάποιον τρόπο το λόμπι του φυσικού αερίου;
Πολλοί πλοιοκτήτες έχουν μετατρέψει τα καράβια τους σε γκαζάδικα για να μπορούν να μεταφέρουν το υγροποιημένο LNG. Εχει ενδιαφέρον μια δήλωση που έκανε ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών πριν από δύο εβδομάδες, ότι η Ελλάδα έχει πλεονέκτημα στη διακίνηση και μεταφορά LNG γιατί έχει πολλά γκαζάδικα. Αυτά τα γκαζάδικα έγιναν τα τελευταία δύο χρόνια. Ποιος έκλεισε το μάτι; Ο Μητσοτάκης είπε στον Μαρινάκη ότι η επιλογή είναι το φυσικό αέριο ή το ανάποδο;
Μια μεγάλη διαφοροποίηση σε σχέση με το εθνικό σχέδιο για το κλίμα και την ενέργεια του ΣΥΡΙΖΑ ήταν αυτή ακριβώς. Στο προηγούμενο σχέδιο υπήρχε η προοπτική ότι θα δουλεύουν οι λιγνιτικές μονάδες έως το 2038 και κάθε φορά που θα έσβηνε μια λιγνιτική μονάδα θα την αντικαθιστούσαν ΑΠΕ και μονάδες φυσικού αερίου, καθώς και συστήματα αποθήκευσης ενέργειας.
Η κυβέρνηση της ΝΔ άλλαξε πριν από δύο χρόνια το ενεργειακό σχέδιο και είπε ότι πάμε σε απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων, καύσιμο μετάβασης το φυσικό αέριο, που ποιοι διακινούν και κάνουν μονάδες με φυσικό αέριο; Πέντε δέκα οικογένειες και εφοπλιστές. Και είπαν και στη ΔΕΗ «πήγαινε και συ στο φυσικό αέριο». Παράλληλα όμως, έτσι στήθηκε κι ένα μεγάλο κόλπο στο οποίο επιλέγουμε ως καύσιμο μετάβασης το φυσικό αέριο, φτιάχνουμε ένα ολιγοπώλιο ενέργειας στη χώρα μας και επιδοτούμε τα καρτέλ.
Λέγεται ότι η ΔΕΗ δεν μπορεί να πάει ξανά στον λιγνίτη γιατί πήρε δάνειο με χαμηλό επιτόκιο και ρήτρα αέριων ρύπων.
Πράγματι η κυβέρνηση έχει προβάλει πως με τη δική της πολιτική η ΔΕΗ πήρε δάνειο με επιτόκιο 1,3% ενώ επί ΣΥΡΙΖΑ είχε πάρει με 6,7%, αλλά τότε ήμασταν εντός των μνημονίων. Στην ουσία όμως τι έχει κάνει; Πήρε η ΔΕΗ δάνειο με χαμηλό επιτόκιο για να πληρώσει πολλαπλάσια ο καταναλωτής. Ενώ ο καταναλωτής θα μπορούσε να πληρώνει λιγότερο ρεύμα. Ο καταναλωτής παίρνει υπογλώσσιο για να λέει η ΔΕΗ ότι έχει δάνειο με χαμηλό επιτόκιο. Εμείς ως ΓΕΝΟΠ λέμε ότι έχουμε τέσσερις μονάδες λιγνιτικές που μπορούν να εισφέρουν στο σύστημα έως 25%, χωρίς η χώρα να έχει κανένα απολύτως πρόβλημα.
Στη Γαλλία ο Μακρόν είπε ότι σκέφτεται να κρατικοποιήσει την Electricité de France (EDF) για να βγάλει την τιμολόγηση του ηλεκτρικού ρεύματος από τους μηχανισμούς της αγοράς. Εδώ όμως η κυβέρνηση προχώρησε πριν από λίγους μήνες στην ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ.
Η επιλογή της αποϊδιωτικοποίησης της εταιρείας νομίζω ότι είναι μονόδρομος. Δεν το είπε μόνο ο Μακρόν, αυτό γίνεται παντού, θα γίνει κάποια στιγμή ξανά κι εδώ, γιατί δεν μπορεί ένα κοινωνικό αγαθό να γίνεται χρηματιστηριακό προϊόν. Τον πλούτο της χώρας δεν μπορείς να τον παραχωρήσεις, ούτε τα δίκτυα που έχουν μια μονοπωλιακή δραστηριότητα να τα δίνεις εσύ στους Αυστραλούς, με χρήματα μάλιστα που αντιπροσωπεύουν τα έσοδα του ΔΕΔΔΗΕ μιας τριετίας.
Η Κομισιόν πρότεινε να φορολογηθούν τα έκτακτα υπερκέρδη των παραγωγών ενέργειας, πρόταση που απ’ ό,τι μάθαμε υποστηρίζεται και από τη ΡΑΕ. Η κυβέρνηση όμως λέει ότι δεν μπορεί να φορολογήσει τη ΔΕΗ γιατί έχει δώσει εκπτώσεις και δεν έχει κέρδη.
Αυτά είναι απίστευτα πράγματα. Η ΔΕΗ λέει το εξής: επειδή όταν έβαλα τη ρήτρα αναπροσαρμογής μείωσα τα τιμολόγιά μου κατά 30% χάνω 800 εκατ. ευρώ έσοδα. Ναι, αλλά αφού μείωσε τα τιμολόγια έβαλε στη συνέχεια τη ρήτρα αναπροσαρμογής. Αρα τι έκανε; Μείωσε για παράδειγμα τα τιμολόγια κατά 30%, από 0,11 στο 0,07, και μετά έβαλε τη ρήτρα αναπροσαρμογής και τα πήγε στο 0,28. Και στα σταθερά τιμολόγια τι έκανε; Είχε το My Home Enter με χρέωση 0,10 και το πήγε στο 0,18, δηλαδή έκανε αύξηση 60%. Πού είναι η έκπτωση; Δεν υπάρχει έκπτωση, μόνο λογιστικά τερτίπια. Σκεφτείτε, αν υπήρχε έκπτωση, δεν θα πληρώναμε λιγότερο;