Απαιτείται αλλαγή πορείας με μια νέα κοινωνική συμφωνία που θα περιλαμβάνει όχι μόνο τα φτωχά και μεσαία λαϊκά στρώματα, αλλά και τους αόρατους, τους «κοινωνικά αφανείς» (άνεργους, πρεκαριάτο, εργαζόμενους στην γκρίζα ζώνη).Διαφορετικά η κοινωνική συνοχή διαρρηγνύεται με επικίνδυνες συνέπειες.
Οι εξαγγελίες των μέτρων για την στήριξη της εργασίας στην ΔΕΘ, από τον Πρωθυπουργό, εξειδικεύτηκαν τις προηγούμενες ημέρες, από τον αρμόδιο Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, κ. Χατζηδάκη. «Ενισχύουμε την απασχόληση-Στηρίζουμε το εισόδημα των εργαζομένων», δήλωνε σε όλους του τόνους, ο αρμόδιος Υπουργός. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρατέθηκαν σε συνέντευξη τύπου, το κόστος των μέτρων για το 2021 και το 2022 ανέρχεται σε 1,2 δις ευρώ.
Φυσικά τα περισσότερα και πιο δαπανηρά εξ αυτών, είναι μέτρα που ήδη εφαρμόζονται και περιλαμβάνονται στο μεσοπρόθεσμο, όπως για παράδειγμα η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών ή το πρόγραμμα «ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ», προστέθηκαν όμως και νέα μέτρα, όπως είναι το μέτρο «Πρώτο ένσημο» για τους νέους εργαζόμενους.
Ακολουθεί αξιολόγηση των μέτρων(«παλιών» και νέων) και καταγράφονται ορισμένες εκτιμήσεις, σε σχέση με την αποτελεσματικότητά τους, μέχρι σήμερα:
1.Πρόγραμμα «Πρώτο Ένσημο»
Θεσπίζεται ένα νέο μέτρο, που στοχεύει να διευκολύνει την είσοδο στην αγορά εργασίας των νέων. Οι νέοι έως 29 ετών που δεν έχουν προϋπηρεσία, όταν θα προσλαμβάνονται με πλήρη απασχόληση, θα ενισχύονται από την πολιτεία επί 6 μήνες με 1.200 ευρώ για όλη την περίοδο. Τα 600 ευρώ θα κατευθύνονται στους εργοδότες, ενώ τα άλλα 600 θα πηγαίνουν απευθείας στο νέο εργαζόμενο. Το μέτρο θα τεθεί σε ισχύ από 1η Ιανουαρίου 2022. Το πρόγραμμα θα συνοδεύεται από ρήτρα διατήρησης των θέσεων εργασίας, παρόμοια με αυτή που ισχύει για άλλα προγράμματα, του Υπουργείου ή του ΟΑΕΔ. Θα μπορεί να συνδυαστεί με άλλα προγράμματα, όπως π.χ. αυτό των 150.000 νέων θέσεων εργασίας, ενώ θα προβλέπεται επιδότηση και για θέσεις μερικής απασχόλησης, η οποία θα είναι στο 50% σε σχέση με τις θέσεις πλήρους απασχόλησης. Το δέλεαρ που παρέχει το πρόγραμμα στους άνεργους νέους είναι μια εξάμηνη απασχόληση και μηνιαία προσαύξηση, με κρατική επιδότηση, του μισθού που θα περιλαμβάνεται στην ατομική σύμβαση εργασίας τους, κατά 100 ευρώ, για πλήρη απασχόληση ή 50 ευρώ, για μερική.
Σχόλιο: Η προβληματική της πρωτοβουλίας, έγκειται στο γεγονός ότι, διαπνέεται από την αντίληψη ότι, η υψηλή ανεργία στους νέους, οφείλεται στο μεγάλο μισθολογικό κόστος και στον υψηλό κατώτατο μισθό(!).Αν δηλαδή επιδοτηθούν οι νέοι κάτω των 29 ετών, με μια μικρή κρατική επιδότηση για ελάχιστους μήνες, τότε δήθεν, θα έχουν ένα εξτρά κίνητρο οι επιχειρήσεις, να προσλάβουν νεότερους εργαζόμενους. Η αντίληψη αυτή είναι πέρα για πέρα λανθασμένη. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν πολλά περισσότερα ζητήματα από το μισθολογικό κόστος(φορολογία, ρευστότητα, δανεισμός, γραφειοκρατία, οικονομική αβεβαιότητα κλπ) και είναι λογικό, να διστάζουν να προχωρήσουν, σε νέες προσλήψεις. Η εργασιακή εμπειρία, δεν αποκτάται σε υπαμειβόμενες θέσεις των 570 ευρώ ειδικά για νέα παιδιά που έχουν και γνώσεις και δεξιότητες. Το οριζόντιο του μέτρου, δεν «διαβάζει» σωστά τα συγκεκριμένα προβλήματα της ελληνικής αγοράς εργασίας. Η επιταγή των 600 η 300 ευρώ, συνιστά φιλοδώρημα, που είναι βέβαιο ότι, θα οδηγήσει σε υποκατάσταση προσωπικού(κυρίως εργαζόμενους που δεν έχουν συμπληρώσει ένα έτος εργασίας).Συμπερασματικά, οι νέοι γίνονται περιφερόμενοι εργαζόμενοι, που θα απολαμβάνουν μια μικρή κατά κανόνα «επαγγελματική εμπειρία», με σύντομο χρόνο ζωής. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι, αντίστοιχα προγράμματα που εκπονεί ήδη ο ΟΑΕΔ, έχουν πολύ μικρή αποτελεσματικότητα. Πρόκειται για δοκιμασμένη και αποτυχημένη, εν πολλοίς, «συνταγή».
2.Μείωση ασφαλιστικών εισφορών
Με το μέτρο επεκτείνεται για όλο το 2022, η μείωση των 3 μονάδων των ασφαλιστικών εισφορών για τους εργαζομένους του ιδιωτικού τομέα. Η μείωση επιμερίζεται σε -1,79 ποσοστιαίες μονάδες για τον εργοδότη και -1,21 ποσοστιαίες μονάδες για τους εργαζομένους και δεν αφορά τις κρατήσεις για κύρια και επικουρική σύνταξη, αλλά τις λοιπές κρατήσεις υπέρ e-ΕΦΚΑ και ΟΑΕΔ. Η απώλεια εσόδων που προκαλείται στον προϋπολογισμό του e-ΕΦΚΑ και του ΟΑΕΔ καλύπτεται από τον Κρατικό Προϋπολογισμό. Σύμφωνα με το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων «η μείωση χρηματοδοτείται 100% από τον κρατικό προϋπολογισμό και σε κάθε περίπτωση δεν μειώνονται οι ανταποδοτικές παροχές των ασφαλισμένων (πχ συντάξεις, παροχές ανεργίας)».
Σχόλιο: Η μείωση των εσόδων του e-ΕΦΚΑ και του ΟΑΕΔ είναι σημαντική. Δυστυχώς από την κατάθεση του προϋπολογισμού των δυο μεγάλων φορέων της χώρας, καθόλου δεν επιβεβαιώνεται ο ισχυρισμός ότι, υπάρχει πλήρης αναπλήρωση των σχετικών κονδυλίων. Στην περσινή(Σεπτέμβριος 2020)συνεδρίαση του ΔΣ του ΟΑΕΔ ο νυν Διοικητής κ. Πρωτοψάλτης, είχε επιβεβαιώσει μείωση των εσόδων του κατά 56%, λόγω του «ψαλιδίσματος» των εισφορών εργαζομένων και εργοδοτών κατά 3 μονάδες. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι, τα έσοδα του ΟΑΕΔ από τις εισφορές θα μειωθούν κατά 1,2 δισ. ευρώ περίπου ετησίως, αν λάβει κανείς υπόψη του και τη μείωση κατά 0,9% που έχει ήδη νομοθετηθεί και ισχύει από 1/6/2020. Έτσι για τον ΟΑΕΔ θα μείνουν 700 εκατ. ευρώ ετησίως, μετά και την παρακράτηση του 30% από τον ΕΦΚΑ, την στιγμή που ο Οργανισμός χρειάζεται περίπου 1,5 δισ. ευρώ. Πιο συγκεκριμένα, από τα 2,2 περίπου δισ. ευρώ που εισπράττει ο ΟΑΕΔ ετησίως, το 1,5 δισ. ευρώ πηγαίνει στα επιδόματα ανεργίας και στα λοιπά πάγια έξοδα. «Στον αέρα» βρίσκονται και τα προγράμματα απασχόλησης, καθώς σε πολλά από αυτά ο ΟΑΕΔ, επιδοτεί από το 75% μέχρι και το 100% του μισθολογικού κόστους. Είναι πλέον βέβαιο, πως ο ρόλος και η φύση του ΟΑΕΔ αλλάζει και είναι καθαρό πως με αυτές τις συνθήκες που διαμορφώνονται, ο ΟΑΕΔ οδηγείται σε συρρίκνωση, συγχώνευση ή και κλείσιμο.
3. Διπλή καταβολή του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος το Δεκέμβριο
Κατά το μήνα Δεκέμβριο θα καταβληθεί εις διπλούν το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα σε όλους τους δικαιούχους, που είναι περί τα 257.000 νοικοκυριά (500.000 άτομα).Το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα απευθύνεται σε νοικοκυριά και αστέγους που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας. Η εισοδηματική ενίσχυση ξεκινά από 200 ευρώ το μήνα για μονοπρόσωπο νοικοκυριό και αυξάνεται κατά 100 ευρώ το μήνα για κάθε επιπλέον ενήλικα και κατά 50 ευρώ τα μήνα για κάθε ανήλικο παιδί. Διπλασιασμός του επιδόματος, είχε γίνει και το 2020.
Σχόλιο: Πρόκειται για διαρκή απόπειρα πολιτικής εξαπάτησης. Τα 908 εκατομμύρια της 13ης σύνταξης του ν.4611/2019 για τους συνταξιούχους, γίνονται μόλις 65 εκατομμύρια ευρώ και αυτά μόνο στους πιο κοινωνικά ευάλωτους, που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Το κοινωνικό μέρισμα που υποσχέθηκε και νομοθέτησε η κυβέρνηση (ν.4670/2020) εξανεμίζεται και μετατρέπεται σε επίδομα εξαθλίωσης. Σε συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» ο υφυπουργός Δημοσιονομικής Πολιτικής κ. Θόδωρος Σκυλακάκης δήλωνε το 2020 ότι, το κονδύλι των 908 εκατ. ευρώ «θα χρησιμοποιηθεί όλο για τους συνταξιούχους, με τρόπο που θα προσδιοριστεί στο πλαίσιο της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, που θα πραγματοποιηθεί από το υπουργείο Εργασίας στους επόμενους μήνες(ν.4826/2021)». Η κυβέρνηση κάνει το αδιανόητο. Με τα χρήματα της 13ης σύνταξης, χρηματοδοτεί τις αυξήσεις που έδωσε ο ν.4760/2020 με τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης, αλλά και τις περικοπές που κρίθηκαν αντισυνταγματικές με τις αποφάσεις του ΣτΕ. Δηλαδή οι συνταξιούχοι, πληρώνουν οι ίδιοι, για να πάρουν πίσω, όσα αντισυνταγματικά, έκοψε η κυβέρνηση της ΝΔ το 2012!
4.Δίνεται αποζημίωση ειδικού σκοπού (534 ευρώ/μήνα) για επιπλέον δυο μήνες (Ιούνιος και Ιούλιος 2021) για τους καλλιτέχνες και για τους ξεναγούς (για τους μήνες Μάιο και Ιούνιο 2021).
Σχόλιο: Πρόκειται για θετικό και αυτονόητο μέτρο καθώς οι συγκεκριμένοι κλάδοι βίωσαν και εξακολουθούν να βιώνουν, τις επιπτώσεις της πανδημίας.
5. Επεκτείνεται για τρεις ακόμη μήνες – έως το τέλος του έτους – το πρόγραμμα ΣΥΝ- ΕΡΓΑΣΙΑ.
Το πρόγραμμα έληγε στο τέλος του μηνός Σεπτεμβρίου. Δίνει τη δυνατότητα στον εργοδότη να απασχολεί το 50% του χρόνου τον εργαζόμενο και το κράτος αναλαμβάνει την κάλυψη του 60% των αμοιβών. Ο εργοδότης καταβάλει τις εισφορές.
Σχόλιο: Το πρόγραμμα «ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ» είναι γνωστό ότι, προκαλεί μείωση αποδοχών που αγγίζει και το 20%.Οι εργαζόμενοι που απασχολούνται με το συγκεκριμένο πρόγραμμα, πέρα από την περικοπή των αποδοχών, λαμβάνουν και με σημαντική καθυστέρηση το τμήμα του μισθού τους που πληρώνεται από το κράτος, αναμονή που αγγίζει και του 2 μήνες. Παράλληλα είναι γνωστό ότι το πρόγραμμα αυτό, πριμοδοτεί τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης.
6. Αύξηση-επέκταση των επιδοτούμενων θέσεων εργασίας από 100.000 σε 150.000.
Μέσω των προγραμμάτων αυτών καλύπτονται οι ασφαλιστικές εισφορές, για επιπλέον 50.000 θέσεις εργασίας σε όλους τους κλάδους της οικονομίας. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει ειδική μέριμνα για μακροχρόνια ανέργους, οι οποίοι επιδοτούνται επιπλέον με 200 ευρώ.
Σχόλιο: Το πρόγραμμα βοήθησε στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, όμως όπως παραδέχεται και το υπουργείο Εργασίας μόνο 55.000 από τις 80.000, παραμένουν ακόμα ενεργές. Και εδώ όμως δεν λείπουν τα προβλήματα. Για παράδειγμα, είναι χαρακτηριστικό ότι, οι επιχειρήσεις που έχουν προσλάβει μακροχρόνια ανέργους, ένα χρόνο μετά την δημιουργία του προγράμματος(10ος 2020), δεν έχουν λάβει την επιδότηση των επιπλέον 200 ευρώ που δικαιούνται. Επίσης δεν λείπουν τα φαινόμενα της «αντικατάστασης προσωπικού» (με περισσότερα έτη προϋπηρεσίας και υψηλότερες αμοιβές) από τις επιδοτούμενες νέες και κατά κανόνα πιο χαμηλά αμειβόμενες θέσεις, για τις οποίες μάλιστα, επιτρέπεται η απόλυση με την λήξη της επιδότησης, δηλαδή μετά από 6 μήνες.
Συμπερασματικά, οι εξαγγελίες του Πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, δεν μπορούν ούτε στο ελάχιστο να αντιμετωπίσουν την νέα διαμορφούμενη κατάσταση στην αγορά εργασίας. Αφενός πρόκειται για ήδη νομοθετημένα μέτρα αμφίβολης αποτελεσματικότητας, αφετέρου τα περισσότερα κινούνται στη λογική ελάφρυνσης των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων και λιγότερο των εργαζόμενων. Η ιδεοληψία ότι, όσο περισσότερο σωρεύεται ο πλούτος προς τα πάνω , τόσο περισσότερο θα διαχέεται προς την βάση και τα χαμηλότερα στρώματα, καταρρέει διεθνώς. Η αντίληψη ότι για όλα τα δεινά ευθύνεται το υψηλό εργατικό κόστος το οποίο συνιστά «αναγκαίο κακό» και πρέπει να μειωθεί, παραγνωρίζει τις οδυνηρές επιπτώσεις στην κατανάλωση και στην κοινωνική προστασία. Απαιτείται αλλαγή πορείας με μια νέα κοινωνική συμφωνία που θα περιλαμβάνει όχι μόνο τα φτωχά και μεσαία λαϊκά στρώματα, αλλά και τους αόρατους, τους «κοινωνικά αφανείς» (άνεργους, πρεκαριάτο, εργαζόμενους στην γκρίζα ζώνη).Διαφορετικά η κοινωνική συνοχή διαρρηγνύεται με επικίνδυνες συνέπειες.
Ο Διονύσης Τεμπονέρας είναι Δικηγόρος- Εργατολόγος
ieidiseis.gr