Ενδεικτικό της έλλειψης ενημέρωσης και της τρομοκράτησης που κυριαρχεί, είναι το γεγονός ότι, για παράδειγμα, χιλιάδες υπάλληλοι του δημοσίου τομέα, σπεύδουν να καταθέσουν αιτήσεις συνταξιοδότησης έχοντας την «βεβαιότητα» ότι, από το καινούργιο έτος το εφάπαξ τους θα καταργηθεί οριστικά!
Πρωτοφανές «κύμα φυγής» προς την συνταξιοδότηση, παρατηρείται τους τελευταίους μήνες, για τους υποψήφιους συνταξιούχους, του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα.
Το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο του «ατομικού κουμπαρά» που τρομάζει, οι αντίξοες συνθήκες εργασίας σε τομείς του δημοσίου(τηλεκπαίδευση και αξιολόγηση στους εκπαιδευτικούς, εντατικοποίηση της εργασίας σε αφόρητους ρυθμούς, στο προσωπικό στον τομέα της υγείας), η παραπληροφόρηση ως προς τις υποτιθέμενες αλλαγές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης(αρκετοί δημοσιολογούντες είτε από άγνοια είτε στοχευμένα, τρομοκρατούν τους ασφαλισμένους, ισχυριζόμενοι ότι, από 1.1.2022 και μετά καταργούνται τα «μεταβατικά» όρια ηλικίας και όλοι δήθεν θα «εγκλωβιστούν» στα 67 για να λάβουν σύνταξη),αλλά και οι υποσχέσεις, για υψηλότερες συντάξεις(με βάση τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης για όσους έχουν πάνω από 30 έτη στην ασφάλιση), σε συνδυασμό με τις «εγγυήσεις» από την πλευρά της κυβέρνησης για ταχύτερες διαδικασίες στην απονομή των συντάξεων(ψηφιοποιήση, συμμετοχή λογιστών και δικηγόρων, επίλυση θεμάτων συνταξιοδότησης μέσω του νέου τηλεφωνικού κέντρου 1555, νέο «στρατηγείο» επίλυσης θεμάτων διαδοχικής ασφάλισης κλπ), είναι μόνο μερικοί, από τους παράγοντες εκείνους, που ωθούν χιλιάδες ασφαλισμένους άρον άρον, προς την συνταξιοδότηση.
Ενδεικτικό της έλλειψης ενημέρωσης και της τρομοκράτησης που κυριαρχεί, είναι το γεγονός ότι, για παράδειγμα, χιλιάδες υπάλληλοι του δημοσίου τομέα, σπεύδουν να καταθέσουν αιτήσεις συνταξιοδότησης έχοντας την «βεβαιότητα» ότι, από το καινούργιο έτος το εφάπαξ τους θα καταργηθεί οριστικά! Άλλοι συνταξιοδοτούνται φοβούμενοι ότι, θα καταργηθούν και τα θεμελιωμένα δικαιώματα για γονείς ανηλίκων, τριτέκνους, γονείς ΑΜΕΑ και για όσους βγαίνουν στην σύνταξη με ευνοϊκότερες προϋποθέσεις έναντι των γενικών ορίων ηλικίας(ηλικία 62 ετών με 40 έτη ασφάλισης ή ηλικία 67 ετών με τουλάχιστον 15 έτη στην ασφάλιση), ενώ δεν λείπουν και εκείνοι που απλά ολοκλήρωσαν τον επαγγελματικό τους βίο και δεν έχουν πλέον λόγο παραμονής στην εργασία τους.
Είναι μια καλή ευκαιρία λοιπόν, να απαντηθούν με συγκεκριμένο τρόπο οι ανωτέρω φόβοι, με βάση τα ισχύοντα και να δοθούν γενικές κατευθύνσεις προς τους υποψηφίους συνταξιούχους, ως προς τις ανωτέρω ανησυχίες:
1.«Καταργούνται τα μεταβατικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης και από το 2022 και μετά όλοι θα βγαίνουν στα 67 έτη, στην σύνταξη».
Ουδέν ψευδέστερον. Τα όρια ηλικίας για τους ασφαλισμένους που βγαίνουν με τα λεγόμενα μεταβατικά όρια ηλικίας(γονείς ανηλίκων, ΑΜΕΑ, θεμελιωμένη 25ετία ή 35ετία έως το 2012 στο Δημόσιο και στα πρώην ειδικά ταμεία του ΟΤΕ, ΔΕΗ Τραπεζών κλπ) δεν θίγονται και οι ασφαλισμένοι μπορούν να βγουν στη σύνταξη και μετά το 2022, στο κατά συνθήκη προβλεπόμενο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης. Ο ν.4336/2015 είναι σαφής όπως και οι σχετικές εφαρμοστικές εγκύκλιοι, ενώ και η προηγούμενη και η σημερινή ηγεσία του Υπουργείου Εργασίας, έχουν διαμηνύσει ότι, δεν τίθεται θέμα αλλαγής των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης. Συνεπώς διαπράττουν «συνταξιοδοτική αυτοκτονία» όσοι τρομοκρατημένοι και παραπληροφορούμενοι σπεύδουν να βγουν ακόμα και σε μειωμένες συντάξεις, φοβούμενοι ανύπαρκτες αλλαγές. Ειδικά εκείνοι οι ασφαλισμένοι που φεύγουν με λίγα έτη ασφάλισης και χαμηλές αποδοχές πρέπει να γνωρίζουν ότι καταδικάζουν τον εαυτό τους σε πενιχρές συντάξεις για το υπόλοιπο της ζωής τους. Με δεδομένο ότι ως «πλήρεις» ορίζαμε μέχρι πριν μια δεκαετία, τις συντάξεις που άγγιζαν τα 35 έτη ασφάλισης(πλέον η πλήρης σύνταξη αγγίζει τα 40 έτη) αντιλαμβάνεται κανείς πόσο χαμηλή θα είναι μια σύνταξη με 28 ή 30 έτη στην ασφάλιση. Η «μαγική εικόνα» που δίνουν τα πλασματικά έτη ασφάλισης(χρόνοι τέκνων, σπουδών, ανεργίας κλπ) οδηγεί συχνά, σε δυσάρεστες εκπλήξεις, καθώς αρκετοί πιστεύουν ότι ισοδυναμούν με πραγματική εργασία, όμως ο τρόπος υπολογισμού στη σύνταξη διαφέρει και οι πολλές εξαγορές με «φτηνά» πλασματικά έτη, οδηγούν κατά κανόνα και σε πιο χαμηλές συντάξεις, αφού μειώνουν το μέσο συντάξιμο μισθό. «Γενναία» ποσοστά αναπλήρωσης λαμβάνουν κυρίως εκείνοι, που έχουν πραγματικό επαγγελματικό βίο, από 35-40 έτη οπότε έχουν και καλύτερες αποδόσεις στην σύνταξή τους.
2. «Το εφάπαξ και το μέρισμα(ΜΤΠΥ) των δημοσίων υπαλλήλων καταργείται από το 2022 και μετά».
Ουδεμία σχέση με την πραγματικότητα. Θυμίζουμε ότι και παλιότερα, υπήρχε έντονη φημολογία ότι το εφάπαξ από 1.1.2013, θα αντιστοιχούσε στο ποσό των 5.000 ευρώ! Φυσικά αυτό δεν επιβεβαιώθηκε. Μείωση στο εφάπαξ βέβαια υπήρξε (έφτασε σταδιακά το 45-50%) αλλά αυτό συνέβη σε βάθος 6ετίας.Παλιότερα ένα δημόσιος υπάλληλος έπαιρνε εφάπαξ κοντά στις 50.000-60.000 ευρώ, ενώ τώρα αυτό έχει περιοριστεί μεσοσταθμικά στα 30.000-35.000 ευρώ για ΠΕ υπάλληλο με 35-40 έτη. Ο τρόπος υπολογισμού του εφάπαξ έχει αλλάξει και από το 2014 και μετά, ουσιαστικά ο ΔΥ λαμβάνει άτοκη επιστροφή των εισφορών του. Συνεπώς το εφάπαξ ούτε καταργείται, ούτε μειώνεται δραστικά(υπάρχει μια απώλεια 1% περίπου για κάθε έτος που απομακρύνεται κανείς από το έτος 2014),δηλαδή ο ΔΥ δεν χάνει παραμένοντας, απλά κερδίζει λιγότερα έναντι του παλιού τρόπου υπολογισμού. Παρόμοια είναι και τα δεδομένα για το μέρισμα(Μετοχικό Ταμείο Πολιτικών Υπαλλήλων-ΜΤΠΥ).Και αυτό υπέστη δραστικές περικοπές και έχει καθηλωθεί κοντά στα 100 ευρώ ανά μήνα για ένα ΔΥ με 35 έτη υπηρεσίας. Η οποιαδήποτε αλλαγή στο ΜΤΠΥ πλέον συντελείται με απόφαση του ΔΣ του ταμείου κατόπιν αναλογιστικής μελέτης. Το κύμα φυγής στους δημοσίους υπαλλήλους, θα έχει άμεσο αντίκτυπο στα μελλοντικά μερίσματα, αφού οι χιλιάδες συνταξιοδοτήσεις δεν αντικαθίστανται με νέες προσλήψεις και συνεπώς, νέα έσοδα για το Ταμείο.
3. «Οι νέες συντάξεις θα βγαίνουν με το πάτημα ενός κουμπιού».
Η φράση ανήκει στον προηγούμενο Υπουργό Εργασίας, κ.Βρούτση ο οποίος υποσχόταν ότι μέχρι το τέλος του 2021 θα είχαν εκκαθαριστεί όλες οι εκκρεμείς συντάξεις. Φυσικά αυτό δεν πρόκειται να συμβεί ενώ και όλες οι παρεμβάσεις που έγιναν για να λυθεί το ζήτημα «βουλιάζουν», λόγω της εμμονής της κυβέρνησης, να αρνείται την πρόσληψη επιπλέον προσωπικού στον e-ΕΦΚΑ.Η κατάσταση είναι χειρότερη από ποτέ. Οι εκκρεμότητες σε κύριες συντάξεις, επικουρικές και εφάπαξ ξεπερνούν τις 300.000 ενώ δεν λείπουν τα λάθη στον υπολογισμό των συντάξεων, οι εκκρεμότητες σε συντάξεις που εκδίδονται μόνο μερικώς(παράλληλη ασφάλιση),η αδυναμία επανυπολογισμού των συντάξεων με τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης, οι τεράστιες καθυστερήσεις στις επικουρικές συντάξεις που έχουν αφεθεί στην τύχη τους κλπ. Πότε φταίει το λογισμικό των αναδόχων εταιριών, πότε οι ασάφειες στις οδηγίες, πότε δεν επαρκεί το προσωπικό, το αποτέλεσμα όμως παραμένει: Μόνιμη η ταλαιπωρία των συνταξιούχων, που αναμένουν τις συντάξεις τους για χρόνια. Είναι εξοργιστικό ότι η κυβέρνηση πριν 1 χρόνο, παρότρυνε τους συνταξιούχους να μην καταθέτουν αιτήσεις συνταξιοδότησης(!) για να ενταχθούν στην λεγόμενη «Ψηφιακή Σύνταξη ΑΤΛΑΣ». Όσοι πίστεψαν τις υποσχέσεις, δυστυχώς έχασαν συνταξιοδοτικά δικαιώματα και φυσικά δεν πρόκειται να ενταχθούν σε καμία ψηφιακή διαδικασία(π.χ. από τον Μάρτιο του 2021 με βάση το κατατεθειμένο χρονοδιάγραμμα της ψηφιακής σύνταξης οι αναπηρικές συντάξεις θα εκδίδονταν ψηφιακά σε λίγα δευτερόλεπτα, κάτι που δεν έχει ακόμα εφαρμοστεί, όπως άλλωστε θα συνέβαινε και για τους δημοσίους υπαλλήλους που θα εντάσσονταν στο ψηφιακό σύστημα αυτές τις ημέρες). Συμπερασματικά αυτή τη στιγμή κανείς δεν ξέρει σε πόσο χρόνο θα εκδοθεί μια σύνταξη αφού αυτό εξαρτάται από πολλούς αστάθμητους παράγοντες. Όσοι συνταξιοδοτούνται, θεωρώντας ότι, η σύνταξή τους θα βγει άμεσα, θα διαψευστούν δυσάρεστα. Αυτό που πρέπει να κάνουν όσοι σχεδιάζουν να βγουν στη σύνταξη «για να μην περιμένουν μια ζωή», είναι να προετοιμάζουν το φάκελό τους έγκαιρα(προσυνταξιοδοτική καταμέτρηση ενσήμων, εξαγορές πλασματικών ετών, βεβαιώσεις οφειλών, επίλυση ασφαλιστικών και φορολογικών εκκρεμοτήτων κλπ.).
Μέσα στο 2021 οι αιτήσεις συνταξιοδότησης θα ξεπεράσουν τις 220.000.Ο αντίκτυπος θα είναι πολλαπλός, όμοιος με αυτόν που ζήσαμε την σκληρή μνημονιακή περίοδο και κυρίως το 2013.Αρχικά οι εκκρεμείς συντάξεις θα παραμείνουν σε δυσθεώρητα νούμερα και οι καθυστερήσεις θα συνεχίσουν να υφίστανται. Έπειτα οι αυξημένες αιτήσεις θα μεγαλώσουν τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του δημοσίου προς ιδιώτες, δημιουργώντας κρυφό χρέος.
Το δημόσιο στερείται στελεχών με εμπειρία και ικανότητες, ενώ οι νέες προσλήψεις είναι αναντίστοιχα λίγες σε ευαίσθητους τομείς(υγεία, παιδεία, δήμοι κλπ).Τα ταμεία χάνουν έσοδα και αυξάνεται η συνταξιοδοτική δαπάνη πετώντας τους δημοσιονομικούς υπολογισμούς «στον κάλαθο των αχρήστων». Ο ενοποιημένος e-ΕΦΚΑ αναμένεται να αντιμετωπίσει οικονομικό και λειτουργικό πρόβλημα λόγω υστέρησης εσόδων κλπ.
Το 2021 βρίσκει τους ασφαλισμένους και τους συνταξιούχους να αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα της τελευταίας δεκαετίας, μάλιστα αισθητά πιο οξυμένα. Ο δρόμος προς τη σύνταξη είναι δύσβατος και σε πολλές περιπτώσεις απαγορευτικός, για όσους δεν μπορούν να επιβιώσουν μέχρι να λάβουν τη σύνταξη τους. Η κατάλληλη προετοιμασία μπορεί να δώσει σημαντικές ανάσες, σε καμία περίπτωση όμως δεν μπορεί να λύσει προβλήματα, που είναι ευθύνη της κυβέρνησης να τα επιλύσει.
Δικαιολογίες δεν υπάρχουν. Έχουν περάσει πια 2 χρόνια από την ανάληψη της διακυβέρνησης από την νέα κυβέρνηση.
Ο Διονύσης Τεμπονέρας είναι Δικηγόρος – Εργατολόγος
ieidiseis.gr