Δουλειά όταν, όποτε, όπως και με τον μισθό που θέλει ο εργοδότης, με επιπτώσεις και στην οικογενειακής ζωή του εργαζόμενου και αφοπλισμό των συνδικαλιστικών και νομικών όπλων διεκδίκησης των δικαιωμάτων που απόμειναν, σημαίνει η ψήφιση του νέου εργασιακού νόμου, σύμφωνα με την περιγραφή των επιπτώσεών του στην καθημερινότητα, που έκανε σε συνέντευξή του στο Tvxs.gr, ο νομικός και εργατολόγος, Διονύσης Τεμπονέρας.
► Τι σημαίνει για την καθημερινότητα το νέο εργασιακό που ψηφίστηκε την Τετάρτη;
Το νομοσχέδιο έρχεται και επιδρά με τα εξής βασικά κεφάλαια στην αγορά εργασίας:
- «Τα χρονικά όρια εργασίας. Θα έχουμε ιδιαίτερα ανεπτυγμένη την ατομική, πλέον, διευθέτηση του χρόνου εργασίας, το λεγόμενο 10ωρο, το οποίο θα υποχρεώνει τους εργαζόμενους να δουλέψουν δύο ώρες παραπάνω, χωρίς πρόσθετη αμοιβή, μέσω, πλέον, ατομικής διαπραγμάτευσης με τον εργοδότη. Με την υποχρέωση του εργοδότη να απασχολήσει τον εργαζόμενο λιγότερες ώρες σε κάποια άλλη περίοδο αναφοράς.
- Αύξηση του πλαφόν των υπερωριών. Άρα θα έχουμε εργαζόμενους που θα δουλεύουν με φθηνότερες υπερωρίες, πολύ περισσότερες ώρες. Άρα έχουμε ξεκάθαρη μείωση των αμοιβών των εργαζομένων και, βεβαίως, πολύ πιο φθηνές υπερωρίες για τις επιχειρήσεις.
- Σπαστό ωράριο στη μερική απασχόληση, κάτι το οποίο μέχρι τώρα απαγορευόταν. Άρα θα υπάρχει υποχρέωση του εργαζόμενου να δουλεύει και απογευματινή βάρδεια. Αν, δηλαδή, δουλέψει 9 με 1 το πρωί, θα έρθει να δουλέψει και με μερική απασχόληση δεύτερη βάρδεια το απόγευμα, κάτι το οποίο υπονομεύει το 8ωρο από τα κάτω.
- Απελευθέρωση της κυριακάτικης αργίας σε πολλές επιχειρήσεις, κυρίως στις φαρμακοβιομηχανίες, logistics και data center. Διευρύνεται ο κύκλος των επιχειρήσεων που επιτρέπεται η λειτουργία τους και την Κυριακή.
- Δυνατότητα μεταφοράς της άδειας στο αμέσως επόμενο έτος και μέχρι 31/3, ενώ μέχρι τώρα ο νόμος προέβλεπε ότι η άδεια πρέπει να χορηγείται μέχρι και 31/12 κατ’ έτος. Στην αντίθεση περίπτωση υπήρχε 100% προσαύξηση στις αποδοχές για κάθε μέρα άδειας που δουλευόταν.».
► Και αν ο εργαζόμενος θελήσει να αντιδράσει;
Όσον αφορά στα περιθώρια αντίδρασης του εργαζομένου, αυτά υποχωρούν σε πολύ μεγάλο βαθμό, υπό την έννοια ότι πλέον δεν πάμε σε συλλογικές ρυθμίσεις, άρα δεν υπάρχουν τα συνδικάτα που θα μπορέσουν να προστατεύσουν τον εργαζόμενο, αλλά πάμε απευθείας σε ατομικές ρυθμίσεις. Αυτό αφορά για παράδειγμα και το ζήτημα του ωραρίου και το ζήτημα των υπερωριών και το ζήτημα της διευθέτησης του χρόνου εργασίας. Αλλά βεβαίως και άλλα ζητήματα τα οποία θα ανακύψουν, όπως για παράδειγμα οι άδειες. Άρα λοιπόν οι εργαζόμενοι είναι πολύ πιο αδύναμοι και πολύ πιο ανίσχυροι έναντι της επέκτασης και της κυριαρχίας πλέον της βούλησης του εργοδότη. Μοναδική λύση αυτή τη στιγμή δεν είναι κάτι άλλο, από το να προσπαθήσουμε, τουλάχιστον στις επιχειρήσεις που μπορούν να υπάρχουν σωματεία, να γίνει πιο έντονη η συμμετοχή στη συνδικαλιστική δράση. Υπάρχει εγγενής αδυναμία της ελληνικής οικονομίας, που έχει μικρομεσαίες επιχειρήσεις και άρα η ανάπτυξη των σωματείων και του συνδικαλισμού δεν είναι πάρα πολύ εύκολη. Άρα θα πρέπει να υπάρχουν και νέες πρωτοβουλίες, ενδεχομένως με άλλες συλλογικότητες, άλλης μορφής, πέρα των επίσημων σωματείων, όπου θα μπορούν ουσιαστικά οι εργαζόμενοι αυτοί να καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις.
► Μέχρι σήμερα, ακόμη και αν δεν υπήρχε επιχειρησιακό σωματείο, ο εργαζόμενος καλυπτόταν στην απεργία του από την δευτεροβάθμια ή τριτοβάθμια συνδικαλιστική εκπροσώπηση…
Μέσα στο νομοσχέδιο ακριβώς αυτή η πρόβλεψη για απαγόρευση κάλυψης μιας απεργίας από δευτεροβάθμιο όργανο, εφόσον αυτή έχει κριθεί παράνομη σε πρώτο βαθμό, δυσχεραίνει και, αν θέλετε, απαξιώνει και αποδυναμώνει την λειτουργία των δευτεροβάθμιων συνδικαλιστικών οργάνων. Και των τριτοβάθμιων, αφού επίσης απαγορεύεται σε τριτοβάθμιο όργανο να καλυψει μια απεργία.
► Με τις απολύσεις τι αλλάζει;
Στην μεγάλη δεξαμενή των απολύσεων που έχουν να κάνουν με τους λεγόμενους «οικονομοτεχνικούς» λόγους, πλέον χάνεται και το δικαίωμα επαναπρόσληψης του εργαζόμενου στην εργασία του και επιπλέον μπαίνει πλαφόν στους διεκδικούμενους μισθούς υπερημερίας, που πέφτουν μέχρι τους 24 μισθούς. Παλιότερα αυτοί οι μισθοί έφταναν τους 60 και τους 70 σε πολλές περιπρτώσεις. Αρα χάνεται και ο προληπτικός χαρακτήρας του υφιστάμενου πλαισίου που απέτρεπε την εργοδοσία από παράνομες ή καταχρησρικές απολύσεις. Πιο απλά, ένας εργοδότης που ήθελε για παράδειγμα να κάνει μια αναδιάρθρωση μιας επιχείρησης, έπρεπε να καταφύγει σε άλλους τρόπους και άλλα μέσα πριν απολύσει τον εργαζόμενο. Δηλαδή ενδεχομένως να του προτείνει μερική απασχόληση, μείωση μισθού, να έχει κοινωνικά κριτήρια στην απόλυση κλπ. Αν δεν τηρούσε την διαδικασία αυτή, η απόλυση θεωρούνταν άκυρη. Ο εργαζόμενος έπαιρνε μισθούς πέντε ή και έξι ετών, με το δικαίωμα να επαναπροσληφθεί στη θέση εργασίας του. Πλέον και τα δύο αυτά χάνονται. Και μπαίνει πλαφόν, μέχρι 24 μισθούς μάξιμουμ και βεβαίως δεν μπορεί να επαναπροσληφθεί στη θέση του, εφόσον προσβληθεί τέτοιο αίτημα σε οποιοδήποτε στάδιο της δίκης, εκ μέρους του εργοδότη.
► Ένα κομμάτι του νομοσχεδίου αφορά ενσωματώσεις, στο εθνικό δίκαιο, οδηγιών και συμβάσεων της ΕΕ και της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας. Τι σημαίνει αυτό για τους εργαζόμενους;
Ακόμη και η ενσωμάτωση των διεθνών συμβάσεων, είναι ελλιπής και άτονη. Υπό την έννοια ότι ναι μεν οι διεθνείς συμβάσεις έχουν κάποια κατώτατα όρια, υπάρχουν χώρες όμως που και για την πατρότητα και για την μητρότητα έχουν πολύ μεγαλύτερες προστασίες, προβλέψεις και πρόνοιες. Είναι σε μια θετική κατεύθυνση με την έννοια ότι διευρύνει το πλαίσο προστασίας και την πρόσβαση και των γυναικών και των πατεράδων στον επαγγελμαιτκό στίβο, από κει και πέρα όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι υπάρχουν και ελλείψεις. Θεωρώ ότι εκεί σε ένα σημείο η προστασία πάσχει.
► Δώστε μας ένα παράδειγμα
Το νομοσχέδιο ευαγγελίζεται ότι εξισορροπεί την επαγγελματική και γονεϊκή ζωή στην Ελλάδα. Ας δούμε μια εργαζόμενη μητέρα αυτή τη στιγμή, που δουλεύει 8ωρο, 8 το πρωί με 4 το απόγευμα. Τα σχολεία στην Ελλάδα, τα νηπιαγωγεία, οι παιδικοί και βρεφονηπιακοί σταθμοί, ακόμη και στην ολοήμερη λειτουργία τους, διώχνουν τα παιδιά στις 4 το απόγευμα. Αν η συγκεκριμένη μητέρα μπει σε διευθέτηση και δουλεύει 10ωρο:
- Ποιος θα πάρει το παιδί από το σχολείο;
- Ποιος θα περιμένει το σχολικό στο σπίτι;
- Ποιος μετά από 10 ώρες θα κάθεται να διαβάσει και να παίξει με το παιδί;
Όταν παίζεις με τα ωράρια των εργαζομένων και οι υπόλοιπες δομές δεν παρακολουθούν την εξέλιξη αυτή, δημιουργούνται τεράστια προβλήματα. Την ίδια ώρα λοιπόν που υποτίθεται ότι θεσπίζει μητρικές και πατρικές άδειες ή διευρύνει την προστασία, το νομοσχέδιο έρχεται και τινάζει την οικογενειακή ζωή των εργαζομένων στον αέρα μόνο με την ρύθμιση του 10ωρου και της υπερωρίας.
► Από όσα είπατε, προκύπτει ότι στενεύουν και τα δικά σας όρια, ως ειδικευμένων στο εργατικό δίκαιο, στην υπεράσπιση των εργαζομένων.
Στενεύουν τα όπλα και τα εργαλεία που έχουμε για να καταπολεμήσουμε την εργοδοτική αυθαιρεσία. Και συρρικνώνεται το νομικό οπλοστάσιο σε πολύ μεγάλο βαθμό πλέον. Δηλαδή, θέματα απεργίας, η υπεράσπιση των ρυθμίσεων μιας συλλογικής σύμβασης, η υπεράσπιση του ωραρίου και των αμοιβών, συρρικνώνονται σε απίστευτο βαθμό. Μην ξεχνάτε όμως, ότι η Δικαιοσύνη είναι μια πολύ ταξική και ακριβή υπόθεση για τα πλατιά λαϊκά στρώματα. Μην έχετε την εικόνα ότι ένας εργαζόμενος των 700 και 800 ευρώ μπορεί να υποστηρίξει εύκολα μια αγωγή. Δυστυχώς είναι τόσο ακριβή η δικαιοσύνη στην Ελλάδα, που φοβάμαι ότι πάρα πολλοί εργαζόμενοι, φτωχοποιημένοι εργαζόμενοι, δεν θα έχουν καν τη δυνατότητα να υπερασπιστούν ακόμη και τα όποια δικαιώματα έμειναν απο το σάρωμα αυτού του νομοσχεδίου.