Οι νέες αλλαγές στις οποίες προχώρα το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων είναι παραμετρικού χαρακτήρα και δεν αλλάζουν την ουσία του νομοσχεδίου που παραμένει άκρως αντιδραστικό και αντεργατικό.
Το νομοσχέδιο για τα εργασιακά, κατατέθηκε στη βουλή και αναμένεται να έρθει στην Ολομέλεια προς ψήφιση, μέχρι τις 17 Ιουνίου. Η κυβέρνηση προχώρησε σε αρκετές αλλαγές στο σχέδιο νόμου, σε σύγκριση με το αρχικό κείμενο που είχε τεθεί σε διαβούλευση, πριν από μερικές ημέρες.
Οι σημαντικότερες εξ αυτών, αφορούν τις αλλαγές στον συνδικαλιστικό νόμο, τις αλλαγές στις αποζημιώσεις απόλυσης και τους μισθολογικούς όρους που μπορούν να συνάπτονται με Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας. Παράλληλα προωθούνται νομοτεχνικές βελτιώσεις, που ελάχιστα αλλάζουν τη γενική φιλοσοφία του νομοσχεδίου:
1.Με το νομοσχέδιο τίθενται νέοι περιορισμοί στο δικαίωμα της απεργίας: Ορίζεται ότι εάν κριθεί παράνομη απεργία ή στάση εργασίας που έχει κηρυχθεί από πρωτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση, δεν επιτρέπεται η επανακήρυξη απεργίας από την αντίστοιχη δευτεροβάθμια ή τριτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση για το ίδιο θέμα. Με τις νέες διατάξεις περιορίζεται αισθητά η συλλογική ελευθερία και μάλιστα σε υπερκείμενες συνδικαλιστικές οργανώσεις, που συχνά αναγκάζονται στα πλαίσια αγωνιστικών κινητοποιήσεων να «καλύψουν» τις απεργίες, αφού το 90% των απεργιακών κινητοποιήσεων που φτάνουν στα δικαστήρια, κρίνονται παράνομές ή καταχρηστικές. Η νέα ρύθμιση δεν αφορά στις περιπτώσεις που μια απεργία κηρύσσεται καταχρηστική από τα δικαστήρια. Παράνομη, κηρύσσεται μια απεργία μόνο όταν δεν τηρούνται οι διατυπώσεις του νόμου, (δηλαδή προθεσμίες κλπ). Αντίθετα ως καταχρηστικές απεργίες συχνά αντιμετωπίζονται εκείνες οι απεργίες που έχουν ταυτόσημα ή συναφή αιτήματα ιδίως, όταν προκηρύσσονται από δευτεροβάθμια ή τριτοβάθμια σωματεία.
2.Θεσμοθετείται η αστική ευθύνη συνδικαλιστικών εκπροσώπων: Προστίθεται διάταξη σύμφωνα με την οποία οι συνδικαλιστές που πραγματοποιούν καταλήψεις, αποκλεισμούς, ή ασκούν βία, εμποδίζοντας τους εργαζόμενους που δεν συμμετέχουν στην απεργία να εργαστούν, θα έχουν αστική «αποζημιωτική» ευθύνη. Η ευθύνη δεν βαραίνει το σύνολο των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου αλλά εκείνους που προβαίνουν σε αυτές τις πράξεις, ενώ η καταβολή αποζημίωσης προϋποθέτει την άσκηση αγωγής από την θιγόμενη επιχείρηση. Η κυβέρνηση επιχειρεί την τρομοκράτηση των εργαζομένων ενώ γνωρίζει ότι υπάρχει ήδη νομικό πλαίσιο που αντιμετωπίζει τις περιπτώσεις αυτές και επιφέρει και αστικές και ποινικές κυρώσεις. Η ευθεία διάταξη που εισάγεται εφεξής, θα οδηγήσει σε ένα ανελέητο «κυνηγητό» κατά των συνδικαλιστών που θα ευθύνονται πλέον για ότι συμβεί στις επιχειρήσεις και με την ατομική τους περιουσία για γεγονότα που πολύ συχνά, είναι εκτός της σφαίρας ευθύνης τους.
3.Ελαστικοποιείται το ποσοστό ελάχιστης εγγυημένης υπηρεσίας κατά την διάρκεια απεργιών: Η ελάχιστη εγγυημένη υπηρεσία κατά τη διάρκεια απεργιών στην κοινή ωφέλεια, ορίζεται κατ’ αρχήν σε 33 %, αλλά προβλέπεται ότι μπορεί να μειωθεί με ΚΥΑ που εκδίδουν ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και ο καθ’ ύλην αρμόδιος Υπουργός, κατόπιν τεκμηριωμένου αιτήματος ή συμφωνίας των κοινωνικών εταίρων. Σε περίπτωση που δεν επέλθει η συμφωνία για το προσωπικό ελάχιστης εγγυημένης υπηρεσίας, η διαφορά παραπέμπεται στη μεσολάβηση του ΟΜΕΔ.Η ρύθμιση δίνει εξουσία στον εκάστοτε Υπουργό να ορίζει αν, ποιοι και πόσοι θα δουλεύουν κατά τη διάρκεια των απεργιακών κινητοποιήσεων των εργαζομένων.
4.Βελτιώνεται η «προστασία» των συνδικαλιστών σε περίπτωση απόλυσης: Η αγωγή για να κριθεί εάν ένας συνδικαλιστής έχει απολυθεί εγκύρως (μόνο για σπουδαίο λόγο), συζητείται με τις ταχείες διαδικασίες. Η ανάγκη για ταχεία εκδίκαση της υπόθεσης προκύπτει από το ότι εάν ο απολυθείς δικαιωθεί μετά από χρόνια, θα έχει αποκλεισθεί από τη συνδικαλιστική δράση και θα έχει απομακρυνθεί από την εργασία του. Επίσης απλοποιείται η ειδοποίηση των συνδικαλιστικών στελεχών για τη λήψη συνδικαλιστικής άδειας, η οποία θα πρέπει να λαμβάνει χώρα είτε μία εβδομάδα πριν τη λήψη της άδειας όταν είναι εκ των προτέρων γνωστός ο λόγος, είτε, σε έκτακτες περιπτώσεις, ακριβώς πριν τη λήψη της.
5.Περιλαμβάνονται πλέον και μισθολογικοί όροι με στην ΕΓΣΣΕ: Προστέθηκε ότι με Εθνικές Γενικές Συλλογικές Συμβάσεις μπορεί να καθορίζονται και μισθολογικοί όροι, οι οποίοι ισχύουν μόνο για τους συμβαλλόμενους στη σύναψη της ΕΓΣΣΕ χωρίς να επηρεάζεται ο καθορισμός του κατώτατου μισθού με νόμο. Με την επαναδιατύπωση της επίμαχης διάταξης εξασφαλίστηκε η δυνατότητα να προβλέπεται ως ρύθμιση το επίδομα γάμου, το όποιο σύμφωνα με πολλά δικαστήρια έχει τέτοιον χαρακτήρα, δηλαδή οικονομικής παροχής. Στην αντίθετη περίπτωση, όπως είχε εισαχθεί με το αρχικό σχέδιο, ο περιορισμός των κοινωνικών εταίρων να μην μπορούν με την ΕΓΣΣΕ να συνομολογούν οικονομικούς όρους, δεν θα έδινε – πιθανότατα – σε αυτούς τη δυνατότητα να διατηρήσουν το επίδομα γάμου.
6.Η μη κωδικοποίηση των συλλογικών συμβάσεων δεν θα προκαλεί πλέον, την ακύρωση της συλλογικής σύμβασης που υπεγράφη, όπως οριζόταν στο σχέδιο στη δημόσια διαβούλευση, αλλά απλώς δεν θα ισχύουν οι παλαιοί όροι συλλογικών συμβάσεων που δεν κωδικοποιήθηκαν. Η αναίρεση των όρων των ΣΣΕ για λόγους μη κωδικοποίησης, συνιστά ευθεία παρέμβαση στην βούληση των μερών(συνδικάτων και εργοδοτών) με πρόσχημα γραφειοκρατικές διατυπώσεις.
7. Εισάγεται νέα ρύθμιση για την διευθέτηση του χρόνου εργασίας: Διευκρινίζεται ότι το ωράριο εργασίας στο πλαίσιο συστήματος διευθέτησης του χρόνου εργασίας θα δηλώνεται και στο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ. Στην επίμαχη διάταξη για τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας (ελαστικό 8ωρο) αποσαφηνίζεται ότι σε κάθε περίπτωση, απαγορεύεται η καταγγελία της σύμβασης εργασίας για τον λόγο ότι ο εργαζόμενος δεν υπέβαλε αίτημα για διευθέτηση του χρόνου εργασίας. Το αρχικό κείμενο έκανε λόγο για απαγόρευση απόλυσης στην περίπτωση που ο εργαζόμενος δε δεχτεί το αίτημα του εργοδότη για διευθέτηση.
8.Μεταβατική λειτουργία και εσωτερική ανακατανομή και οργάνωση Επιθεώρησης Εργασίας: Κατά τα πέντε πρώτα χρόνια λειτουργίας της Επιθεώρησης Εργασίας, οι υπάλληλοι του Υπουργείου Εργασίας που σήμερα υποστηρίζουν το ελεγκτικό έργο του ΣΕΠΕ, εξακολουθούν να το πράττουν. Για το ίδιο διάστημα, μετατάξεις και αποσπάσεις για την πλήρωση των θέσεων της Επιθεώρησης Εργασίας γίνονται κατά προτεραιότητα από προσωπικό του ΥΠΕΚΥ με ιδιότητα Επιθεωρητή Εργασίας. Αντί η κυβέρνηση να προχωρήσει σε νέες προσλήψεις και να ενισχύσει την Επιθεώρηση Εργασίας προχωράει σε μετατάξεις από τις ήδη υποστελεχωμένες υπηρεσίες του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.
9.Αποσύρεται το οριζόντιο τσεκούρι 10%, στις αποζημιώσεις απόλυσης και η πρόβλεψη για 4μηνη προθεσμία κάλυψης των τυπικών προϋποθέσεων καταγγελίας της σύμβασης εργασίας.
10.Εισάγεται διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής αδειών και στο προσωπικό του Δημοσίου για το οποίο εφαρμόζεται το εργατικό δίκαιο περιλαμβάνοντας μεταξύ άλλων τους εργαζόμενους με σχέση Ιδιωτικού Δικαίου Ορισμένου Χρόνου (ΙΔΟΧ), για την :
α. Ειδική άδεια παροχής προστασίας μητρότητας (6 μήνες επιδοτούμενοι από ΟΑΕΔ) και
β. Άδεια υποβοηθούμενης αναπαραγωγής 7 ημερών με αποδοχές.
γ. Άδεια 4 ημερών για παρακολούθηση σχολικής επίδοσης και σε παιδιά που φοιτούν σε Ειδικά Σχολεία και σε Ειδικές Δομές για Άτομα με Ειδικές Ανάγκες, ενώ προτεραιοποιούνται οι αιτήσεις γονέων παιδιών με αναπηρία για τη χορήγηση γονικής άδειας.
11. Εισάγεται διεύρυνση της προστασίας σε εργαζόμενους στην «άτυπη οικονομία».
12.Επεκτείνονται και στο δημόσιο τομέα σειρά δικαιωμάτων (όπως ενδεικτικά: διεύρυνση προστασίας και σε βία και απλή παρενόχληση και όχι μόνο στην παρενόχληση λόγω διακρίσεων, αποχώρηση από την εργασία σε περίπτωση κινδύνου), όπως προβλέπει η ΔΣΕ 190.
13.Ορίζονται διακριτά οι συμπεριφορές «βία» και «παρενόχληση», για να υπάρχει μεγαλύτερη σαφήνεια στις απαγορευμένες συμπεριφορές.
14.Στο δικαίωμα οικειοθελούς αποχώρησης από την εργασία για εύλογο χρόνο λόγω κινδύνου ζωής/υγείας/ασφάλειας, μετά από τεκμηριωμένη ενημέρωση του εργοδότη, προστίθεται δικαίωμα του εργοδότη να προσφύγει στην Επιθεώρηση Εργασίας, σε περίπτωση που ο εργαζόμενος δεν επιστρέφει, παρά το ότι έληξε ο κίνδυνος.
15.Αφαιρείται η διαβούλευση με το σύνολο των εργαζομένων για τις επιχειρησιακές πολιτικές για τη βία και παρενόχληση όταν δεν υπάρχει συνδικαλιστική οργάνωση ή άλλοι εκπρόσωποι στην επιχείρηση και αντικαθίσταται με ενημέρωση των εργαζομένων και ανάρτηση των αντίστοιχων πολιτικών.
16.Διευκρινίζονται περαιτέρω οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή της τηλεργασίας, όταν αυτές δεν έχουν συμφωνηθεί μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου με την πρόσληψη ή με τροποποίηση της σύμβασης εργασίας. Ορίζεται συγκεκριμένα ότι, η τηλεργασία μπορεί να εφαρμόζεται με απόφαση του εργοδότη μόνο για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας και όταν προηγείται σχετική κυβερνητική απόφαση, ή μετά από αίτηση του εργαζομένου, σε περίπτωση τεκμηριωμένου κινδύνου της υγείας του. Αν υπάρχει διαφωνία μεταξύ των δύο πλευρών θα παραπέμπεται προς επίλυση στην Επιθεώρηση Εργασίας.
17.Ορίζεται ρητώς ότι το κόστος για τον εξοπλισμό για την τηλεργασία όπως και για τις επικοινωνίες το αναλαμβάνει ο εργοδότης, οι δε λεπτομέρειες θα καθορίζονται με υπουργική απόφαση.
18.Διευρύνεται ο ορισμός για τις συνεργατικές πλατφόρμες, προκειμένου να περιλαμβάνει όλες τις ψηφιακές πλατφόρμες, ακόμη κι αυτές που συναλλάσσονται απευθείας με τον πελάτη.
19.Προβλέπεται ότι οι ψηφιακές πλατφόρμες, οι οποίες υποχρεούνται να παρέχουν προστατευτικά κράνη στους παρόχους των υπηρεσιών, μπορούν εναλλακτικά να καταβάλουν στους συνεργάτες τους την αξία του κράνους σε χρήμα. Με αντίστοιχο τρόπο αποδίδεται και η προσαύξηση του 15% επί του ελάχιστου νομοθετημένου μισθού σε περίπτωση χρήσης ιδίου μέσου.
20.Προστίθεται άρθρο για την κατάρτιση ετήσιου Εθνικού Προγράμματος για την Υγεία και Ασφάλεια στην εργασία.
21.Θεσπίζεται συνεργασία του ΥΠΕΚΥ και της Επιθεώρησης Εργασίας με το Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛΙΝΥΑΕ, είναι ο φορέας των κοινωνικών εταίρων ΓΣΕΕ, ΣΕΒ, ΓΣΕΒΕΕ, ΕΣΕΕ, ΣΕΤΕ για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία), μέσω προγραμματικών συμβάσεων για εκπόνηση μελετών, ερευνών πεδίου, προγραμμάτων κατάρτισης σε επιχειρήσεις, παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών για θέματα υγείας και ασφάλειας στην εργασία.
22.Θεσπίζονται διατάξεις που προβλέπουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό του συστήματος παρακολούθησης της αγοράς εργασίας (μείωση του διοικητικού φόρτου για τις επιχειρήσεις, διαλειτουργικότητα των πληροφοριακών συστημάτων ΕΡΓΑΝΗ, e-ΕΦΚΑ, Επιθεώρησης Εργασίας, ΟΑΕΔ, διευκόλυνση των ελέγχων με διασταυρώσεις κλπ.).
Οι νέες αλλαγές στις οποίες προχώρα το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων είναι παραμετρικού χαρακτήρα και δεν αλλάζουν την ουσία του νομοσχεδίου που παραμένει άκρως αντιδραστικό και αντεργατικό. Οι απλήρωτες υπερωρίες και η ελαστικοποίηση του ωραρίου, η κατάργηση του 8ώρου, οι μειώσεις μισθών, η απελευθέρωση των απολύσεων, οι περιορισμοί της συνδικαλιστικής ελευθερίας και της απεργίας κυριαρχούν στο νέο νομοσχέδιο που έρχεται από εποχές, προ-δημοκρατικές.
(Ο Διονύσης Τεμπονέρας είναι Δικηγόρος- Εργατολόγος)