Χιλιάδες συνταξιούχοι θα κληθούν να επιβιώσουν με ένα «επίδομα πείνας» που προσβάλλει την τιμή και την αξιοπρέπεια τους. Η αλήθεια μπροστά στο ΑΤΜ είναι αδιάψευστη.
Πριν λίγες ημέρες δημοσιεύτηκε ο ν.4778/2021, που προβλέπει τη χορήγηση προκαταβολής σύνταξης, ύψους από 360-384 ευρώ για τις συντάξεις γήρατος, αναπηρίας και θανάτου, ώστε να «ανακουφιστούν», οι υποψήφιοι εκείνοι συνταξιούχοι, που περιμένουν μέχρι και 4 χρόνια, για να λάβουν τις οριστικές τους συντάξεις.
Η προκαταβολή, θα καταβάλλεται την πρώτη ημέρα, του επόμενου μήνα υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης και το ποσό θα δίνεται, έως το τέλος του μήνα έκδοσης της προσωρινής σύνταξης ή έως το τέλος του μήνα έκδοσης της οριστική απόφασης, αν δεν προβλέπεται η χορήγησή προσωρινής σύνταξης. Η έναρξη καταβολής της προκαταβολής σύνταξης τοποθετείται στα τέλη Απριλίου εφόσον εκδοθούν έγκαιρα οι υπουργικές αποφάσεις και δημιουργηθεί έγκαιρα η αντίστοιχη ηλεκτρονική πλατφόρμα που προβλέπει ο νόμος.
Για τις συντάξεις λόγω γήρατος η προκαταβολή θα χορηγείται:
α)Σε όσους έχουν 4.500 ΗΕ (15 έτη)και είναι 67 ετών και άνω, ποσό 384 ευρώ.
β) Σε όσους έχουν 4.500 ΗΕ (15 έτη)και είναι 62-67 ετών, ποσό 360 ευρώ.
γ) Σε όσους έχουν 6.000 ΗΕ (20 έτη)και είναι 62-67 ετών και άνω, ποσό 384 ευρώ.
δ) Σε όσους έχουν, τον απαιτούμενο από την συνταξιοδοτική νομοθεσία, χρόνο ασφάλισης και ηλικία και είναι κάτω των 62 ετών(θεμελιωμένο δικαίωμα) θα δίνεται, ποσό 360 ευρώ.
Για τις συντάξεις λόγω αναπηρίας ή θανάτου η προκαταβολή των 384 ευρώ, θα χορηγείται:
Εφόσον υπάρχει συντάξιμο ποσοστό αναπηρίας(50% ή 67% ή 80%) και ο απαιτούμενος χρόνος ασφάλισης (για κρίση του δικαιώματος σύνταξης, λόγω αναπηρίας ή θανάτου, πρέπει να πραγματοποιήθηκαν 600 ημέρες ασφάλισης, οποτεδήποτε πριν από τη διακοπή της δραστηριότητας ή απασχόλησης ή την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης ή την επέλευση του ασφαλιστικού κινδύνου για τις συντάξεις).
Η παροχή δεν θα χορηγείται σε περιπτώσεις:
α) Υποψηφίων συνταξιούχων, που έχουν οφειλές ( πάνω από 15.000 για το πρώην ΕΤΑΑ και 20.000 για τον πρώην ΟΑΕΕ).
β)Που χορηγείται ήδη προσωρινή ή οριστική σύνταξη και
γ)Που κρίνονται με τις διατάξεις, των διεθνών σχέσεων(Ε.Ε. ή διακρατικές συμφωνίες).
Η διάταξη δεν αφορά τους δημοσίους υπαλλήλους, ενώ σε περίπτωση που χορηγηθούν, αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά, αυτά αναζητούνται με βάση τον ΚΕΔΕ ,με την δυνατότητα να παρακρατηθούν εκ της συνταξιοδοτικής παροχής, εφόσον αυτή χορηγηθεί στο μέλλον.
Η διάταξη προβλέπει την αναδρομική χορήγηση των ποσών, μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας, για τις αιτήσεις που εκκρεμούν (μέσω του gov.gr), η λειτουργία της οποίας(προϋποθέσεις, δικαιούχοι κλπ.) θα περιγράφεται, σε υπουργική απόφαση(ΚΥΑ).
Η διάταξη αναμένεται μεν, να ανακουφίσει οικονομικά 70.000 περίπου εν αναμονή συνταξιούχους, όμως στην πράξη θα αντιμετωπίσει πολλά προβλήματα:
1.Είναι ξεκάθαρο ότι, η προκαταβολή σύνταξης, θα οδηγήσει σε καθυστερήσεις στις απονομές των προσωρινών και οριστικών συντάξεων. Ο ν.4714/2020 προβλέπει την καταβολή της προσωρινής σύνταξης σε 60 ημέρες. Η προκαταβολή σύνταξης, θα χρησιμοποιηθεί ως δικαιολογία, προκείμενου να μην «παραπονιούνται» οι συνταξιούχοι, αφού θα λαμβάνουν ένα ποσό, ακόμα κα αν αυτό είναι επίδομα απόλυτης φτώχειας.
Άλλωστε, αν η κυβέρνηση χορηγούσε σε 2 μήνες τις προσωρινές συντάξεις, όπως ορίζει ο νόμος, το μέτρο δεν θα ήταν καν απαραίτητο.
2.Το μέτρο έχει μόνιμο χαρακτήρα! Το πρόβλημα ήταν οι εκκρεμείς συντάξεις, όχι οι μελλοντικές. Ο κ.Βρούτσης δήλωνε πριν λίγο καιρό ότι, από το τέλος του 2021, όλες οι νέες συντάξεις θα εκδίδονται «ψηφιακά». Συνεπώς το πρόβλημα, που καλείται να λύσει το Υπουργείο, ήταν οι παλιές συντάξεις. Η μονιμότητα του μέτρου, υποδηλώνει ότι εφεξής, οι συνταξιούχοι θα «βολεύονται» με τα 384 ευρώ και η σύνταξη(προσωρινή ή οριστική) θα βγαίνει στο άγνωστο(μακρινό) μέλλον.
3.Ο έλεγχος των προϋποθέσεων είναι δυσχερής και διάτρητος. Σε πολλές οριακές περιπτώσεις, οι δικαιούχοι θα αποκλείονται, γιατί δεν υπάρχει καταγεγραμμένο ψηφιακά, ασφαλιστικό ιστορικό. Για παράδειγμα αν κάποιος έχει χάσει ένσημα ή χρειάζεται εξαγορά στρατιωτικής θητείας ή τις 300 ημέρες επιδότησης του ΟΑΕΔ ή πλασματικά έτη, δεν θα περιλαμβάνεται στους δικαιούχους, αφού δεν δύναται να διαπιστωθεί η θεμελίωση δικαιώματος.
4.Δεν υπάρχει επίσης, ψηφιοποιημένο ιστορικό σε αρκετά ταμεία, κυρίως ελευθέρων επαγγελματιών(ΤΣΑΥ,ΤΣΜΕΔΕ,ΝΑΤ κλπ.).Οι δικαιούχοι συνεπώς, θα αποκλειστούν από την προκαταβολή, δίχως δική τους υπαιτιότητα. Σε περιπτώσεις διαδοχικής ασφάλισης επίσης που δεν είναι μηχανογραφημένο το ιστορικό, θα είναι αδύνατη η καταβολή του ποσού, για όσο διάστημα εκκρεμεί η αλληλογραφία μεταξύ των ταμείων.
5.Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα της ψηφιακής «σύνταξης ΑΤΛΑΣ», οι υγειονομικοί (ιατροί, φαρμακοποιοί) από τον επόμενο μήνα(Μάρτιο) εντάσσονται στο ψηφιακό σύστημα. Αυτό προϋποθέτει τη σύνδεση των «ηλεκτρονικών φακέλων» του τ. ΤΣΑΥ με την εφαρμογή «ΑΤΛΑΣ», κάτι που δεν είναι βέβαιο ότι θ συμβεί . Αν όμως το χρονοδιάγραμμα τηρηθεί, παρέλκει η προκαταβολή, αφού η σύνταξη υποτίθεται, θα βγαίνει σε «λίγα δευτερόλεπτα». Η μήπως το χρονοδιάγραμμα, δεν θα τηρηθεί τελικά;
6.Το ποσό των 360-384 ευρώ, κρίνεται απολύτως εξευτελιστικό. Η μέση κύρια σύνταξη στην Ελλάδα είναι λίγο πάνω από 710 ευρώ. Θα μπορούσε κατά την ίδια λογική, να δοθεί το ποσό των 700 ευρώ, ώστε να υπάρξει πραγματική ανακούφιση. Είτε κάποιος αναμένει σύνταξη 1.200 ευρώ, είτε 500 ευρώ θα καλείται να ζήσει με την προκαταβολή, που υπολείπεται, ακόμα και του επιδόματος ανεργίας του ΟΑΕΔ!
7.Τα αναδρομικά θα δίνονται, δια μέσου ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Αυτό σημαίνει, νέα έξοδα και ταλαιπωρία για τους συνταξιούχους, που σε πολλές περιπτώσεις, δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο. Θα έπρεπε ο e-ΕΦΚΑ(για να τιμήσει και το όνομά του) τουλάχιστον να παρέχει δωρεάν και απλά, μέσω των υποκαταστημάτων του, την διαδικασία αυτή, για όσους δεν έχουν γνώσεις πληροφορικής και χειρισμού του διαδικτύου.
8. Αλήθεια τι θα συμβεί σε περιπτώσεις που οι αιτούντες τελικά, δεν δικαιωθούν συντάξεως, σε περιπτώσεις δηλαδή, πλάνης περί των συνταξιοδοτικών προϋποθέσεων; Το υπουργείο απαντάει μέσω της διάταξης ότι, θα επιστραφούν τα ποσά ως αχρεωστήτως καταβληθέντα, με βάση τον ΚΕΔΕ. Ωστόσο, αυτό θα είχε δικαίωμα, να το αρθρώσει το «επιτελικό» κράτος, μόνο αν είχε εξασφαλίσει μηχανισμούς και διαδικασίες, σύμφωνα με τις οποίες οι ασφαλισμένοι θα γνώριζαν έγκαιρα και με ασφάλεια, αν έχουν ώριμα δικαιώματα συνταξιοδότησης. Δυστυχώς, τέτοιος μηχανισμός δεν υπάρχει και θα προκύψουν μετά βεβαιότητας, δημευτικές για την περιουσία των χαμηλοσυνταξιούχων, διεκδικήσεις του e-ΕΦΚΑ, κατά ανυποψίαστων ασφαλισμένων.
9.Η εφαρμογή της διάταξης, προϋποθέτει την ύπαρξη ηλεκτρονικής πλατφόρμας .Έχουν γίνει οι σχετικές προβλέψεις για την πλατφόρμα, εφόσον π.χ. απαιτηθεί διαγωνισμός ή άλλη χρονοβόρα διαδικασία; Το πρότζεκτ θα δοθεί σε ανάδοχο εταιρία και αν ναι με ποιον τρόπο;
Αν γίνει μέσω του gov.gr ποιος θα έχει τον έλεγχο και ποιος θα κάνει τις διασταυρώσεις; Οι υπάλληλοι του e-ΕΦΚΑ που είναι γνώστες ή τρίτοι; Το άρθρο 5 της τροπολογίας επαναφέρει τις απευθείας αναθέσεις και εγκυμονεί την δημιουργία σκανδαλωδών συναλλαγών.
10. Επίσης, αν απαιτηθεί προσωπικό από τον ήδη υποστελεχωμένο φορέα προς το σκοπό των διασταυρώσεων, αυτό μοιραία θα οδηγήσει σε καθυστερήσεις στις προσωρινές και οριστικές συντάξεις.
11.Τι θα συμβεί με τους αναπήρους, οι οποίοι δεν έχουν περάσει ΚΕΠΑ, αφού οι επιτροπές δεν συνεδριάζουν λόγω πανδημίας; Πως θα λάβουν την προκαταβολή, οι νέοι συνταξιούχοι που δεν θα είναι σε θέση να αποδείξουν, το ποσοστό αναπηρίας τους;
12.Ο ν.4714/2020 προέβλεψε τον υπολογισμό της προσωρινής σύνταξης, στο 70% ή στο 80% των απολαβών, αναδρομικά. Η διάταξη δεν εφαρμόζεται, παρά το γεγονός ότι έχει ψηφιστεί από τον περασμένο Ιούλιο. Είναι χιλιάδες εκείνοι, που δεν έχουν λάβει τα αναδρομικά και περιμένουν, λαμβάνοντας τις «παλιές» προσωρινές συντάξεις. Αυτοί θα αποκλειστούν, αφού η διάταξη δεν τους περιλαμβάνει.
13.Στις περιπτώσεις μεταβίβασης λόγω θανάτου συνταξιούχου, η σύνταξη εκδίδεται μέσω του ψηφιακού συστήματος «ΑΤΛΑΣ» σε λίγες ημέρες. Ποιος ο λόγος να χορηγείται η προκαταβολή, στις περιπτώσεις θανάτου συνταξιούχου; Η διάταξη έχει νόημα, μόνο σε περιπτώσεις μεταβίβασης λόγω θανάτου «εν ενεργεία» ασφαλισμένου.
14.Ο νόμος ήδη προβλέπει ότι, ως κατώτατο ποσό σύνταξης λόγω θανάτου, ορίζεται το πλήρες ποσό της εθνικής σύνταξης, δηλαδή το ποσό των 384 ευρώ. Εάν ο θανών είχε λιγότερα από 20 χρόνια ασφάλισης, το ποσό των 384 ευρώ μειώνεται κατά 1,25% για κάθε έτος που υπολείπεται των 20 και μέχρι τα 15 έτη ασφάλισης. Εάν ο χρόνος ασφάλισης του θανόντος είναι μικρότερος των 15 ετών, χορηγείται ως κατώτατο ποσό τα 360 ευρώ. Άρα για την συντριπτική πλειοψηφία των συνταξιούχων λόγω θανάτου, η κυβέρνηση δεν δίνει τίποτα παραπάνω, από αυτό που ήδη προβλέπεται.
15.Στην τροπολογία προβλέπεται η απαγόρευση μετακίνησης προσωπικού του e-ΕΦΚΑ για 2 έτη. Αν και η ρύθμιση φαινομενικά, προσβλέπει στο να μην διαταραχθεί ο προγραμματισμός για την διεκπεραίωση των συνταξιοδοτικών αιτημάτων, δημιουργεί συνθήκες ασφυξίας στους υπαλλήλους του φορέα, οι οποίοι σε καθεστώς άτυπης «ομηρίας», είναι φυσικό να πιέζονται υπέρμετρα από την κυβέρνηση. Άλλωστε έχουν αποδείξει ότι, παρά το κυβερνητικό αλαλούμ παλεύουν μόνοι τους με το «βουνό» των εκκρεμοτήτων, που δημιούργησαν οι κυβερνητικές πολιτικές. Χρειάζονται λοιπόν στήριξη σε επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού και όχι μια σύγχρονη «φυλακή».
16.Το ποσό των 360-384 ευρώ, δεν είναι «καθαρό», αφού υπόκειται σε φορολόγηση, όπως ορίζει η τροπολογία, η οποία θα επιμερίζεται, στα αντίστοιχα έτη που λαμβάνεται η παροχή. Αυτό σημαίνει ότι το τελικό ποσό που θα φτάνει στην τσέπη του συνταξιούχου, θα είναι ακόμη μικρότερο αν καθυστερεί σημαντικά η λήψη της οριστικής σύνταξης.
Η προκαταβολή σύνταξης, συνιστά ένα «αντίδωρο φτώχειας» και παραδοχή αποτυχίας της κυβέρνησης να λύσει το πρόβλημα των εκκρεμών συντάξεων, που η ίδια δημιούργησε.
Χιλιάδες συνταξιούχοι θα κληθούν να επιβιώσουν επί μακρόν, με ένα «επίδομα πείνας» που προσβάλει την τιμή και την αξιοπρέπεια τους. Σε όσα πρωτοσέλιδα και αν «μοιράζει χρήματα» ο φιλοκυβερνητικός τύπος η αλήθεια μπροστά στο ΑΤΜ είναι αδιάψευστη. Αδιάψευστη και εξοργιστική.
Η κυβέρνηση δίνει κάλπικες προκαταβολές, αλλά η τελική πληρωμή θα έρθει από τους συνταξιούχους σύντομα.
Ο Διονύσης Τεμπονέρας είναι Δικηγόρος – Εργατολόγος