Η ΑΥΓΗ παρουσιάζει τις αναλυτικές προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ ώστε η τηλεργασία να μην παγιωθεί ως εργαλείο των εργοδοτών για ελαστική εργασία
Δυνατότητα του εργαζόμενου για αποσύνδεση μετά το πέρας του ωραρίου, χρήση απαραβίαστων συστημάτων καταγραφής και αυτόματης διακοπής της τηλεργασίας, αποζημίωση των εργαζομένων για το λειτουργικό κόστος, προγράμματα ηλεκτρονικής διερεύνησης (monitoring) του εργασιακού καθεστώτος από το ΣΕΠΕ, πλαφόν στο ποσοστό της μερικής απασχόλησης, μείωση του χρόνου εργασίας: αυτοί είναι οι βασικοί άξονες της πολυσέλιδης πρότασης που επεξεργάστηκαν από κοινού τα Τμήματα Εργατικής, Ψηφιακής και Φεμινιστικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της τηλεργασίας στα εργασιακά δικαιώματα.
Η αξιωματική αντιπολίτευση βάζει στο τραπέζι μια δέσμη παρεμβάσεων τις οποίες παρουσιάζει σήμερα η ΑΥΓΗ και, αν αποκτήσουν θεσμική υπόταση, θα στρέψουν τις ραγδαίες εξελίξεις της εποχής -τις οποίες επιτάχυνε η πανδημία- προς όφελος του κόσμου της εργασίας. Δεν παραβλέπει, βέβαια, ότι σήμερα η τηλεργασία έχει επιδεινώσει σε πολλές περιπτώσεις την καθημερινότητα των εργαζόμενων: η διάκριση μεταξύ εργάσιμου χρόνου και οριοθετημένου χρόνου ανάπαυσης γίνεται όλο και πιο δύσκολη, η εντατικοποίηση της εργασίας αυξάνεται (όπως και το ψηφιακό στρες, αφού ο εργαζόμενος περιμένει διαρκώς την ανάθεση νέας εργασίας), νέα εμπόδια υψώνονται στη συνδικαλιστική / συλλογική δράση, ενώ οι (τηλ)εργαζόμενοι βιώνουν έντονα απομόνωση και μοναξιά. Οι γυναίκες πιθανότατα υφίστανται ένα επιπλέον βάρος, καθώς πρέπει να συνδυάσουν την εργασία από το σπίτι με τις άλλες δραστηριότητες που ακόμα και σήμερα, ελέω πατριαρχίας, θεωρούνται δική τους «υποχρέωση».
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη αφήνει για την ώρα σχεδόν αρρύθμιστο το πεδίο (αναμένεται το επόμενο διάστημα το νομοσχέδιο για τα εργασιακά), ενώ ανέστειλε, με μία από τις περίφημες ΠΝΠ του κορωνοϊού, τη ρύθμιση η οποία προέβλεπε την υποχρεωτική συμφωνία επιχείρησης – εργαζόμενου για την εργασία από απόσταση και την ακυρότητα κάθε απόλυσης που γίνεται λόγω μη συμφωνίας του εργαζόμενου στη μετατροπή της σύμβασης.
Ο ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. ζητάει να καλυφθεί το νομικό κενό για την τηλεργασία και να υπάρξει νέα Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, που θα περιέχει διασαφηνισμένους όρους και προϋποθέσεις και θα οδηγήσει σε κλαδικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας με αντίστοιχο περιεχόμενο.
«Δικαίωμα στην αποσύνδεση», επίδομα τηλεργασίας
Σε πρόσφατη έκθεσή της η ILO (η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας του ΟΗΕ) ζητάει μεταξύ άλλων «να θεσπιστεί το ‘δικαίωμα στην αποσύνδεση’ για να εξασφαλισθεί ο σεβασμός των ορίων ανάμεσα στην επαγγελματική ζωή και την ιδιωτική ζωή». Στην πρόταση των τριών Τμημάτων του ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. περιλαμβάνεται η κατοχύρωση του δικαιώματος του εργαζόμενου να μην απαντήσει σε οποιοδήποτε ηλεκτρονικό μήνυμα οποιασδήποτε μορφής (e-mail, viber, messenger κ.λπ.) μετά το ωράριο εργασίας, καθώς και η καταγραφή της ώρας έναρξης και λήξης του ωραρίου εργασίας απευθείας στο πληροφοριακό σύστημα “Εργάνη” ώστε να υπάρχει η δυνατότητα ελέγχου από το ΣΕΠΕ.
Παράλληλα, προτείνεται η χρήση απαραβίαστων συστημάτων καταγραφής και αυτόματης διακοπής της εργασίας στους υπολογιστές των εργαζομένων (όχι στα γραφεία των εταιρειών), τα οποία θα καταγράφουν κάθε επέκταση του ωραρίου.
Οι επιχειρήσεις μέσω της τηλεργασίας μειώνουν σε μεγάλο βαθμό το λειτουργικό κόστος, με μείωση εξόδων για ενοίκιο, ρεύμα, τηλέφωνο, Ιnternet, θέρμανση / ψύξη, καθαριότητα, φύλαξη, πάρκινγκ, έξοδα συντήρησης κτηρίου κ.λπ. Τα λειτουργικά κόστη υπολογίζεται ότι ξεπερνούν το 10% επί του μεικτού μισθοδοτικού κόστους του εκάστοτε εργαζομένου. Με την τηλεργασία, τα έξοδα αυτά σε μεγάλο βαθμό επιβαρύνουν τον εργαζόμενο μεταφέροντας σε αυτόν μέρος του λειτουργικού κόστους της επιχείρησης.
Στις προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. περιλαμβάνεται η σαφής υποχρέωση του εργοδότη να παρέχει όλα τα μέσα για την τηλεργασία (ηλεκτρονικές συσκευές, προγράμματα, εργαλεία επικοινωνίας κ.ά.) και την απαραίτητη τεχνική υποστήριξη, καθώς και να καταβάλλει ένα επίδομα τηλεργασίας που θα καλύπτει το σύνολο των λειτουργικών εξόδων με τα οποία επιβαρύνονται οι εργαζόμενοι μέσω τηλεργασίας.
3 αυστηρά κριτήρια
Ο ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. διαπιστώνει τον κίνδυνο μετατροπής της σχέσης (εξαρτημένης) εργασίας των εργαζόμενων με τηλεργασία.
Προτείνει αυστηρά κριτήρια (πρέπει να ισχύουν και τα 3 ταυτόχρονα), με βάση τα οποία μπορεί μια σχέση να θεωρηθεί «παροχή υπηρεσιών»:
- Οι εργαζόμενοι να είναι ανεξάρτητοι από τον έλεγχο και την καθοδήγηση της εταιρείας
- Να επιτελούν έργο εκτός της συνήθους επιχειρηματικής δραστηριότητας της εταιρείας
- Να διαθέτουν καθιερωμένη ανεξάρτητη ιδιότητα σε συγκεκριμένο πεδίο εμπορικής, επιχειρηματικής ή επαγγελματικής δραστηριότητας.
Η απόδειξη του «ανεξαρτήτου» χαρακτήρα της σχέσης εργασίας πρέπει να βαραίνει τον εργοδότη και όχι τον εργαζόμενο.
Κρίσιμος ο ρόλος της Επιθεώρησης Εργασίας
Ο ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. προτείνει τη χρήση προγραμμάτων άμεσης ηλεκτρονικής διερεύνησης (monitoring) του εργασιακού καθεστώτος που επικρατεί σε επιχειρήσεις για τις οποίες υπάρχουν καταγγελίες στο ΣΕΠΕ
Η προστασία των εργαζόμενων από την εργοδοτική αυθαιρεσία δεν μπορεί να εξασφαλιστεί χωρίς την αναβάθμιση και ενίσχυση των (συνειδητά και «χειρουργικά» απαξιωμένων από τη σημερινή κυβέρνηση) ελεγκτικών μηχανισμών. Ο ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. προτείνει τη χρήση προγραμμάτων άμεσης ηλεκτρονικής διερεύνησης (monitoring) του εργασιακού καθεστώτος που επικρατεί σε επιχειρήσεις για τις οποίες υπάρχουν καταγγελίες στο ΣΕΠΕ.
Επίσης, κάθε εταιρεία θα πρέπει να καταγράφει τη χρονική στιγμή απομακρυσμένης σύνδεσης και αποσύνδεσης του εργαζόμενου στο πληροφοριακό της σύστημα (login – logout), το οποία θα είναι συνδεδεμένο με το πληροφοριακό σύστημα “Εργάνη”. Τα αρχεία καταγραφής πρέπει να διατηρούνται για πέντε χρόνια, αφού τόσο είναι σήμερα το χρονικό διάστημα για το οποίο κάποιος εργαζόμενος μπορεί να διεκδικήσει δικαστικά τα δεδουλευμένα που του οφείλονται.
Η προσκόμιση ηλεκτρονικών μηνυμάτων και κάθε άλλου στοιχείου από την πλευρά του εργαζόμενου θα πρέπει να θεωρείται αποδεικτικό στοιχείο σε περίπτωση αντιδικίας όσον αφορά το ωράριο ή άλλα εργασιακά θέματα.
«Μπλόκο» στην ελαστικοποίηση, μείωση του χρόνου εργασίας
Επειδή έχει διαφανεί η τάση επικράτησης της… «μερικής τηλε-απασχόλησης» στη ψηφιακή οικονομία (αλλά και γενικότερα), ο ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. προτείνει να θεσμοθετηθεί ένα πλαφόν στην αναλογία μεταξύ θέσεων πλήρους και μερικής απασχόλησης (π.χ. 3 ή 4 θέσεις πλήρους απασχόλησης προς 1 θέση μερικής). Έτσι, δεν θα μπορούν οι εργοδότες να προχωρήσουν στον κατακερματισμό των θέσεων εργασίας σε αντίστοιχες μερικής απασχόλησης. Θα ήταν καταστροφικό, ειδικά σε μια περίοδο αύξησης του ποσοστού της ανεργίας.
Η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και η καταπολέμηση της ανεργίας «κουμπώνει» με την τελευταία (αλλά στρατηγικού χαρακτήρα) θέση στο κείμενο των Τμημάτων του ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ.: τη μείωση του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας των 40 ωρών με διατήρηση των μισθών στο ίδιο ύψος. «Η μείωση των ωρών εργασίας σήμερα είναι αναγκαία και απόλυτα εφικτή, με δεδομένη τη συνεχή συμβολή της τεχνολογίας στην αύξηση της παραγωγικότητας» τονίζει η αξιωματική αντιπολίτευση. «Αποτελεί ένα πρώτο κρίσιμο βήμα για τη σταδιακή διάχυση των ωφελειών της τεχνολογίας στο σύνολο της κοινωνίας και την άμβλυνση των ανισοτήτων, στον μακρύ δρόμο που οδηγεί στην κοινωνική δικαιοσύνη και την κοινωνική απελευθέρωση» καταλήγει το κείμενο.
Βάζει με αυτόν τον τρόπο στην πολιτική και ιδεολογική ατζέντα, έστω και σε αδρές γραμμές, την ανάγκη να αξιοποιηθεί η τεχνολογική εξέλιξη για να βελτιωθούν οι συνθήκες και η ποιότητα της εργασίας, αλλά και να επανέλθει ως προτεραιότητα της ριζοσπαστικής πολιτικής αντίληψης το δικαίωμα των ανθρώπων σε περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Διότι δεν μπορούμε να μιλάμε για 4η Βιομηχανική Επανάσταση και οι εργαζόμενοι, από απόσταση ή μη, να δουλεύουν «ήλιο με ήλιο».
Μ. Ξενογιαννακοπούλου: Η κυβέρνηση θέλει εφαρμογή της τηλεργασίας χωρίς κανόνες
«Συστηματικά στη Βουλή ζητάμε να θεσμοθετηθούν κανόνες που να διέπουν την τηλεργασία, αλλά η κυβέρνηση κωφεύει. Εκμεταλλεύεται την πανδημία ως πρόσχημα για την απορρύθμιση της αγοράς εργασίας με στόχο τη μονιμοποιήση των ‘έκτακτων μέτρων’ που επιβάλλει, δεν θεσπίζει ρυθμιστικό πλαίσιο, προκειμένου να δημιουργήσει δεδομένα εφαρμογής της τηλεργασίας χωρίς κανόνες» δηλώνει στην ΑΥΓΗ η τομεάρχης Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου. Είναι ενδεικτικό, αναφέρει, ότι στην πρόταση της κυβέρνησης στην Ε.Ε. για το ταμείο ανάκαμψης η τηλεργασία θεωρείται ελαστική εργασία!
«Ενόψει του αντεργατικού νόμου που έχει ανακοινώσει η κυβέρνηση, που θα πλήξει το ωράριο, θα επιβάλει απλήρωτες υπερωρίες και θα καταλύσει τα συνδικαλιστικά διακαιώματα, η τηλεργασία δεν μπορεί να γίνει όχημα για ελαστική, φθηνή εργασία και ενίσχυση του διευθυντικού δικαιώματος» επισημαίνει η Μ. Ξενογιαννακοπούλου.
Επαναλαμβάνει τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης για το ζήτημα: «Η τηλεργασία αποτελεί πλέον μια νέα πραγματικότητα. Επιβάλλεται να διασφαλιστεί το θεσμικό πλαίσιο που τη ρυθμίζει ως μισθωτή εργασία από απόσταση, με σεβασμό στις συμβάσεις εργασίας, απαγόρευση μονομερούς μετατροπής τους και αμοιβαία συναίνεση εργοδοσίας και εργαζομένου. Να κατοχυρωθεί το δικαίωμα στην αποσύνδεση, το ωράριο εργασίας, η κάλυψη των λειτουργικών εξόδων των εργαζομένων, η υγεία και ασφάλεια και η συμμετοχή τους στη συλλογική ζωή της επιχείρησης. Το καθεστώς της τηλεργασίας πρέπει να ενταχθεί στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας και ανάλογο ρυθμιστικό πλαίσιο απαιτείται για τους εργαζόμενους στις πλατφόρμες. Ταυτόχρονα, χρειάζεται η αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός του ΣΕΠΕ για τον αποτελεσματικό ελέγχο των κανόνων που θα διέπουν την τηλεργασία».