Ειρωνεία! Εν μέσω του δεύτερου κύματος της πανδημίας, η κυβέρνηση κλείνει τη στρόφιγγα των θεσμοθετημένων εσόδων του ΟΑΕΔ από το ασφαλιστικό σύστημα, που χρηματοδοτούν τις παροχές του προς τους ανέργους και τα προγράμματα απασχόλησης, στο όνομα της καταπολέμησης της ανεργίας.
Μαρία Καραμεσίνη, καθηγήτρια Οικονομικών της Εργασίας και της Κοινωνικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, πρώην Διοικήτρια του ΟΑΕΔ
Γράφει η Μαρία Καραμεσίνη*
Το νέο σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας, που βρίσκεται σε διαδικασία διαβούλευσης, επιβεβαίωσε ότι η προαναγγελθείσα από τον πρωθυπουργό στη ΔΕΘ μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες από 1-1-2021 θα προέλθει από τις εισφορές εργοδοτών και μισθωτών υπέρ ΟΑΕΔ. Το 70% της περικοπής αφορά τις εισφορές υπέρ ανεργίας και το 30% αυτές υπέρ των κοινωνικών προγραμμάτων της πρώην Εργατικής Εστίας, που υλοποιεί ο ΟΑΕΔ από το 2013. Η μείωση των εισφορών αναμένεται ότι θα βοηθήσει τις επιχειρήσεις να διατηρήσουν ή να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, συμβάλλοντας στην αποκλιμάκωση της ανεργίας. Το σχέδιο νόμου λέει ότι η μείωση των εισφορών θα ισχύσει μέχρι 31-12-2021, αλλά κρίνοντας από την προσήλωση της κυβέρνησης στις προγραμματικές της εξαγγελίες υπέρ μιας μόνιμης μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών επί των μισθών, το πιθανότερο είναι το μέτρο να μετατραπεί από προσωρινό σε μόνιμο.
Η περικοπή των ασφαλιστικών εισφορών είναι δραστική και απειλεί τον ΟΑΕΔ με συρρίκνωση της δραστηριότητάς του εν μέσω δεύτερου κύματος πανδημίας, ακριβώς τη στιγμή που άνεργοι και εργαζόμενοι έχουν περισσότερο ανάγκη τα προγράμματα απασχόλησης και τα κοινωνικά του προγράμματα. Η συνολική περικοπή των ασφαλιστικών εισφορών κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες, μαζί με την προηγούμενη κατά 0,9 μονάδες, που ισχύει από 1ης Ιουνίου, συνεπάγονται συρρίκνωση κατά 56% ή κατά περίπου 1,2 δισ. στα έσοδα του Οργανισμού το 2021. Σημειωτέον ότι, παρ’ όλο που οι δαπάνες για προγράμματα απασχόλησης το 2020 έχουν μειωθεί αισθητά σε σύγκριση με το 2019, το προβλεπόμενο από τον προϋπολογισμό του 2020 πλεόνασμα των 550 εκατομμυρίων έχει ήδη μετατραπεί σε 200 εκατομμύρια έλλειμμα, εξαιτίας της αύξησης του αριθμού των επιδοτούμενων ανέργων, της διάρκειας καταβολής των επιδομάτων και της μείωσης των εσόδων από τον ΕΦΚΑ. Το έλλειμμα αναμένεται να επιδεινωθεί λόγω της εφαρμογής της πρώτης περικοπής των ασφαλιστικών εισφορών από τον Ιούνιο.
Δύο είναι τα βασικά ερωτήματα που προκύπτουν σε σχέση με το παραπάνω μέτρο: Πρώτον, πόσο αποτελεσματική μπορεί να είναι μια γενική μείωση κατά 1,2% του εργατικού κόστους στο σύνολο της οικονομίας (που επιφέρει η μείωση των εισφορών) για τη διατήρηση ή αύξηση των θέσεων εργασίας και την αναχαίτιση της ανεργίας σε συνθήκες αβεβαιότητας ως προς την εξέλιξη της εγχώριας και διεθνούς ζήτησης; Και γιατί γι’ αυτό το αμφίβολης αποτελεσματικότητας μέτρο θυσιάζονται πόροι για στοχευμένα προγράμματα διατήρησης των θέσεων εργασίας σε πληττόμενους κλάδους της οικονομίας και για τις ομάδες ανέργων που έχουν τα μεγαλύτερα προβλήματα πρόσβασης στην εργασία;
Το ύψος της κρατικής επιχορήγησης του ΟΑΕΔ, που θα εγγραφεί τον επόμενο μήνα στον προϋπολογισμό του Οργανισμού για το 2021, θα αποτελέσει κρίσιμο δείκτη για το σχέδιο της κυβέρνησης ως προς το ρόλο του ΟΑΕΔ το επόμενο, κρίσιμο για την εξέλιξη της πανδημίας, έτος
Δεύτερον, θα υπάρξει αντιστάθμιση των απωλειών των εσόδων του ΟΑΕΔ με αύξηση της κρατικής επιχορήγησης προς τον Οργανισμό το 2021, ώστε αυτός να μπορέσει να συνεχίσει να παρέχει σε ανέργους και εργαζόμενους προγράμματα απασχόλησης και κοινωνικής πολιτικής (παιδικές κατασκηνώσεις, εισιτήρια θεάτρου, αγορά βιβλίων, κοινωνικός τουρισμός) που ταυτόχρονα στηρίζουν πληττόμενους από την πανδημία κλάδους οικονομικής δραστηριότητας;
Το ύψος της κρατικής επιχορήγησης του ΟΑΕΔ, που θα εγγραφεί τον επόμενο μήνα στον προϋπολογισμό του Οργανισμού για το 2021, θα αποτελέσει κρίσιμο δείκτη για το σχέδιο της κυβέρνησης ως προς το ρόλο του ΟΑΕΔ το επόμενο, κρίσιμο για την εξέλιξη της πανδημίας, έτος. Από την πλήρη ή μερική αντιστάθμιση των απωλειών εσόδων λόγω της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών, θα φανεί εάν το υπουργείο Εργασίας θα συνεχίσει να αξιοποιεί τον Οργανισμό ως τον βασικό του βραχίονα για την υλοποίηση των προγραμμάτων απασχόλησης για τους ανέργους και ως σημαντικό φορέα υλοποίησης ανταποδοτικών προγραμμάτων κοινωνικής πολιτικής και επαγγελματικής κατάρτισης για εργαζόμενους και ανέργους ή αν θα υποβαθμίσει τις παροχές του μέσω της συρρίκνωσης των ίδιων πόρων του.
Η υλοποίηση, για πρώτη φορά, απευθείας από το υπουργείο Εργασίας και όχι από τον ΟΑΕΔ, μεγάλου προγράμματος κρατικών ενισχύσεων ιδιωτικών επιχειρήσεων, συγκεκριμένα του προγράμματος των 100 χιλιάδων επιδοτούμενων θέσεων εργασίας, που βρίσκεται σε εξέλιξη, και επίσης για πρώτη φορά στην ιστορία των προγραμμάτων απασχόλησης δεν απευθύνεται αποκλειστικά σε εγγεγραμμένους στον ΟΑΕΔ άνεργους, αλλά σε μη εργαζόμενους, προκαλεί ανησυχίες ως προς το ενδεχόμενο συρρίκνωσης και υποβάθμισης του Οργανισμού τα επόμενα χρόνια. Τον ίδιο προβληματισμό και την ίδια ανησυχία εκφράζουν με ερώτησή τους στον κ. Βρούτση 50 βουλευτές της αξιωματικής αντιπολίτευσης και τον καλούν να παρουσιάσει το σχέδιό του για τον ΟΑΕΔ ως προς τον θεσμικό και κοινωνικό του ρόλο. Ένα είναι πάντως σίγουρο: Η στιγμή της αλήθειας είναι πολύ κοντά. Αναμένουμε τα νεότερα από την πλευρά του υπουργείο Εργασίας και της κυβέρνησης.
* Η Μαρία Καραμεσίνη είναι καθηγήτρια Οικονομικών της Εργασίας και της Κοινωνικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, πρώην Διοικήτρια του ΟΑΕΔ.
asfalistiko.gr