- Οι απεργιακές μοτοπορείες θύμισαν ότι υπάρχει και ο συλλογικός δρόμος, ώστε οι διανομείς να ξεφύγουν από το βασικό μισθό που κινείται στα όρια της φτώχειας, από τη μερική απασχόληση και από την εκ περιτροπής εργασία, η οποία γενικεύεται και στον επισιτισμό, μετά και την… κορωνο-Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου – Αναδημοσίευση από την ΕΠΟΧΗ της Κυριακής 3 Μαΐου
του Τάσου Γιαννόπουλου
Τις ημέρες πριν από την αναγκαστική επιβολή της καραντίνας, ίσως περνούσαν περισσότερο απαρατήρητοι λόγω της μεγάλης κίνησης των αθηναϊκών δρόμων. Όμως, τον τελευταίο ενάμιση μήνα ήταν αδύνατον να μην προσέξει κάποιος το έντονα μπλε κουτί που μεταφέρουν, καθώς σπάνε την περίεργη ησυχία των μισοάδειων λεωφόρων.
Οι ντελιβεράδες της Wolt δεν «έμειναν σπίτι», αντίθετα βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή, θέλοντας και μη, όπως και πολλοί ακόμα διανομείς (αλλά και κούριερ: «Ρυθμοί Black Friday, δουλειά τις Κυριακές και διώξεις σε όσους αντιδρούν», Εποχή, 12/4/20), προκειμένου να επιβιώσει μέσα στην πανδημία ένα κομμάτι του επισιτιστικού κλάδου.
Με φόντο την Εργατική Πρωτομαγιά τους αφιερώνουμε αυτό το κείμενο, διότι έχουν δύο ιδιαιτερότητες – σημεία των καιρών στα εργασιακά: αφενός, δεν είναι μισθωτοί, αλλά «συνεργάτες» της Wolt.
Πληρώνονται με τίτλο κτήσης, αυτό που παλιά ξέραμε ως απόδειξη δαπάνης, έναν δηλαδή τρόπο πληρωμής και ασφάλισης για ευκαιριακές εργασίες, με ανώτατο όριο τα 10.000 ευρώ (μεικτά) τον χρόνο.
Ως «συνεργάτες» δεν δικαιούνται δώρα, άδειες, κάλυψη σε περίπτωση ατυχήματος, ενώ αν αρρωστήσουν (ή αν έπρεπε να μείνουν σπίτι λόγω κορωνοϊού), χάνουν τα μεροκάματα (διαβάστε αναλυτικά: «Διανομείς freelancers, στους δρόμους της Αθήνας», solomonmag.com –αναδημοσιεύτηκε στο Left.gr στις 22 Φεβρουαρίου 2020).
Χρησιμοποιώντας ως μεσάζοντα τη Wolt, όλο και περισσότεροι επιχειρηματίες της εστίασης στην Αττική απαλλάσσονται από όλες τους τις ευθύνες απέναντι σε όλους ή αρκετούς από τους διανομείς τους: μισθοδοσία, ασφάλιση, αποζημίωση σε περίπτωση ατυχήματος, παροχή οχήματος και Μέσων Ατομικής Προστασίας -ή, σύμφωνα με τον νόμο 4611/2019, καταβολή αποζημίωσης τουλάχιστον 15% επί του βασικού μισθού για τα έξοδα κίνησης, συντήρησης και χρήσης, όταν οι διανομείς χρησιμοποιούν δικό τους όχημα.
Αόρατοι και στην πανδημία
Ο τρόπος αμοιβής τους παραπέμπει στο δεύτερο φαινόμενο της λεγόμενης gig economy (και όχι μόνο): χιλιάδες εργαζόμενοι, οι οποίοι δεν είναι ούτε μισθωτοί, ούτε μερικής απασχόλησης, ούτε καν με «μπλοκάκι», αλλά υπό καθεστώς τίτλου κτήσης/σύμβασης έργου, έχουν πεταχτεί εκτός του ειδικού επιδόματος που θέσπισε η κυβέρνηση Μητσοτάκη λόγω κορωνοϊού (για το ζήτημα έχει ξεκινήσει συλλογή ηλεκτρονικών υπογραφών στο avaaz).
Πρόκειται για μία από τις κατηγορίες «αόρατων» εργαζόμενων, το καθεστώς εργασίας των οποίων είναι αποτέλεσμα της αποδιάρθρωσης των σχέσεων εργασίας. Στερούνται το αυτονόητο δικαίωμα στη μόνιμη εξαρτημένη σχέση εργασίας που κατοχυρώνει μία (σχετική) σταθερότητα και ασφάλεια.
Εργαζόμενοι μίας χρήσης, δηλαδή, ένα μοντέλο που αναμένεται να επεκταθεί με πρόσχημα την κρίση, αν κρίνουμε από τις προτάσεις του ΣΕΒ για γενίκευση του δανεισμού εργαζόμενων («Δόγμα ΣΕΒ: Ενοικιαζόμενοι παντού, με πρόσχημα τη διατήρηση των θέσεων εργασίας», Left.gr, 14/4/20) ή τις εισηγήσεις του ΚΕΦίΜ για ακόμα μεγαλύτερες «ενέσεις ευκαμψίας» στις εργασιακές σχέσεις (βλέπε αναλυτικά: «Το κυβερνητικό σχέδιο για την πλήρη απορρύθμιση της Εργασίας», Left.gr, 29/4/20).
Πώς απεργούν οι «συνεργάτες»;
Θεωρητικά, ο εργαζόμενος σε πλατφόρμες όπως η Wolt «έχει την απόλυτη ελευθερία να επιλέγει αυτός πότε θα δουλεύει» και άρα θα μπορούσε να μην κάνει διανομές την Πρωτομαγιά. Ωστόσο, αυτό επαφίεται στη διάθεση του κάθε μεμονωμένου συνεργάτη, που αποφασίζει να στερηθεί το μεροκάματο.
Ποιος θα το κάνει, όμως, όταν δεν έχει εγγυημένο μισθό, σταθερό εργοδότη, συγκεκριμένο ωράριο ή σωματείο το οποίο θα τον καλέσει στην απεργία; Για τους εργαζόμενους αυτούς δεν υπάρχει καν η έννοια της απεργίας.
«Όταν μας έκοψαν ένα μπόνους που δινόταν για κάθε 20 παραγγελίες, ορισμένοι διανομείς, από αυτούς που μεταφέρουν καθημερινά πολλές παραγγελίες, συνεννοήθηκαν μέσω facebook και διαμαρτυρήθηκαν στην εργοδοσία, με αποτέλεσμα το bonus να επανέλθει κατά ένα μέρος», αναφέρει διανομέας της Wolt (τα στοιχεία του είναι στη διάθεση της «Εποχής»).
Aυτή είναι η μορφή «συνδικαλισμού» στην εποχή της ακραίας ευελιξίας.
(από τη μοτοπορεία της Παρασκευής 1/5/20 στην Αθήνα)
Στη ζούγκλα δεν υπάρχει Πρωτομαγιά
Τουλάχιστον, δηλώνει ο ίδιος διανομέας, το μεροκάματο που δίνει η Wolt είναι πολύ μεγαλύτερο απ’ ό,τι στα καταστήματα εστίασης: μπορεί να φτάσει και τα 2,90 μεικτά για κάθε παραγγελία τις Κυριακές, ενώ υπάρχει και προσαύξηση της τάξης των 2 ευρώ ανά παραγγελία τις ημέρες με βροχή. Επίσης, η Wolt θα καλύψει το κόστος για τα είδη προστασίας που αγόρασαν οι διανομείς της κατά την περίοδο της υγειονομικής κρίσης.
Έτσι, αρκετοί διανομείς προτιμούν τα παραπάνω χρήματα της Wolt, στερούμενοι βασικά εργασιακά δικαιώματα.
Άλλωστε η κατάσταση δεν είναι καλύτερη εκεί «έξω»: όσα καταστήματα είναι συνδεδεμένα με μία άλλη γνωστή πλατφόρμα, την e-food (αυτή με το κόκκινο κουτί), η οποία αναλαμβάνει επίσης τη διανομή σε ορισμένες περιπτώσεις (αλλά έχει πολύ λιγότερους ντελιβεράδες, όλους ως μισθωτούς) λειτούργησαν κανονικά (και) την Πρωτομαγιά.
Ήταν, δηλαδή, μία ακόμα ημέρα στη δουλειά για όλους σχεδόν τους ντελιβεράδες, δεδομένου ότι θα ήταν δύσκολο να δηλώσουν ότι απεργούν. Σύμφωνα με έρευνα του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ που δημοσιεύτηκε πρόσφατα, μόλις το 34,62% των εργαζόμενων σε όλον τον επισιτισμό δηλώνουν μέλη κάποιου πρωτοβάθμιου ή κλαδικού σωματείου.
Όπως έχουμε πολλές φορές αναφέρει, οι διανομείς, ακόμα και ως μισθωτοί, στερούνται τα στοιχειώδη: «ελάχιστοι εργοδότες δίνουν δώρα, υπερωρίες ή καλά μεροκάματα, άσε που όταν τρακάρεις έρχονται οι ίδιοι οι εργοδότες και σου παίρνουν το κουτί για να μην καταγραφεί το τροχαίο ως εργατικό ατύχημα», επισημαίνει ο εργαζόμενος που προτίμησε τη Wolt από «να του κλέβουν ακόμα και τα νόμιμα οι καταστηματάρχες».
Μην ξεχνάμε ότι, σύμφωνα με την Έκθεση Άρτεμις (για τα έτη 2013 – 2018), στις υπηρεσίες εστίασης εργάζονται οι περισσότεροι σε απόλυτο αριθμό αδήλωτοι εργαζόμενοι από όλους τους κλάδους.
Τουλάχιστον, οι απεργιακές μοτοπορείες της Παρασκευής σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη θύμισαν ότι υπάρχει και ο συλλογικός δρόμος, ώστε οι διανομείς να ξεφύγουν από το βασικό μισθό που κινείται στα όρια της φτώχειας, από τη μερική απασχόληση, που δεν φτάνει ούτε για να πληρώσεις τους λογαριασμούς, και από την εκ περιτροπής εργασία, η οποία γενικεύεται και στον επισιτισμό, μετά και την… κορωνο-Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου.