Είναι οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης η απάντηση στην ανεργία;

      Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Είναι οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης η απάντηση στην ανεργία;
Γιώτα Λαζαροπούλου*
Υποψήφια ευρωβουλεύτρια

Κυκλοφορεί η αντίληψη ότι οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης συμβάλλουν στην καταπολέμηση του μεγάλου και ακανθώδους προβλήματος της ανεργίας. Ειδικά εκπρόσωποι εταιρειών προσωρινής απασχόλησης (ΕΠΑ) διατείνονται ότι «η προσωρινή απασχόληση […] ενισχύει το δικαίωμα στην εργασία και υποστηρίζει τα ταμεία ασφάλισης».

Ισχυριζόμαστε ότι ισχύει ακριβώς το αντίθετο και ότι οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης (μπλοκάκι, εικονική εργολαβία, εργασία σε franchise, συμβάσεις ορισμένου χρόνου κ.λπ.) υπονομεύουν σταθερά τις εργασιακές σχέσεις, αυξάνουν αντί να μειώνουν τα ποσοστά ανεργίας και κάνουν πιο δύσκολη την αναχαίτισή της.

Ενας εργαζόμενος που απασχολείται με μη σταθερή σχέση εργασίας είναι εξαιρετικά ευάλωτος και πολύ πιο πρόθυμος να δεχτεί την καταστρατήγηση δικαιωμάτων του προκειμένου να κρατήσει έστω αυτή τη θέση εργασίας.

Το αποτέλεσμα είναι ότι θα δεχτεί (δυστυχώς) να εργαστεί επιπλέον μία ώρα την ημέρα –τη λεγόμενη υπερεργασία– όχι μόνο όταν προκύψει έκτακτη, μη προβλέψιμη ανάγκη στην επιχείρηση αλλά σε τακτική βάση, καθημερινά. Θα δεχτεί να εργαστεί υπερωριακά, θα δεχτεί να εργαστεί Σάββατα, Κυριακές, αργίες, με ή χωρίς επιπλέον αμοιβή. Ομως όλες αυτές οι επιπλέον του 8ωρου ώρες είναι θέσεις εργασίας που χάνονται. Εχουμε υπολογίσει ότι σε ένα μόνο κτίριο, παράρτημα μεγάλης επιχείρησης, πραγματοποιήθηκαν σε ένα εξάμηνο 30.000 ώρες υπερεργασίας και υπερωρίας με μεγάλο ποσοστό αυτών να είναι απλήρωτες.

Να σημειώσουμε εδώ ότι η εμπειρία στους χώρους δουλειάς μάς δείχνει ότι στις περισσότερες περιπτώσεις οι επιπλέον ώρες δεν αφορούν έκτακτες ανάγκες, που δεν είναι δυνατό να προγραμματιστούν εκ των προτέρων και προέκυψαν ξαφνικά, ώστε η εκάστοτε διοίκηση να μην είναι σε θέση να τις καλύψει με άλλον τρόπο (με νέες προσλήψεις). Αντίθετα είναι εργασίες που είναι γνωστό ότι θα προκύψουν μήνες πριν ή εργασίες που ούτως ή άλλως επαναλαμβάνονται κάθε ημέρα, άρα είναι γνωστές.

Είναι σωστό ότι τις ίδιες πιέσεις για επιπλέον εργασία υφίστανται και όσοι ανήκουν στο τακτικό προσωπικό, ωστόσο στην περίπτωση των ελαστικά εργαζομένων η άρνησή τους να υποκύψουν σε αυτές ισοδυναμεί με απόλυση.

Παραβιάζεται επίσης το μειωμένο ωράριο που δικαιούνται οι μητέρες. Εργαζόμενες μητέρες δέχονται να εργάζονται υπερωριακά και να μην κάνουν χρήση του μειωμένου ωραρίου που δικαιούνται για όλο το διάστημα των 36 μηνών που αυτό ισχύει. Το γεγονός ότι πληρώνονται, ως υπερωρία, τις ώρες αυτές δεν αλλάζει την ουσία του επιχειρήματός μας: χάνονται θέσεις εργασίας.

Το ίδιο ισχύει και για τους εργαζομένους που, εκόντες άκοντες, αποδέχονται τελικά να μην κάνουν χρήση της κανονικής τους άδειας. Δεν πιστεύουμε ότι υπάρχει εργαζόμενος-η που συμφωνεί-συναινεί να μην ξεκουραστεί ούτε μία ημέρα το καλοκαίρι, να μην αφιερώσει λίγο χρόνο στην οικογένειά του και στους φίλους του. Το γεγονός ότι παρουσιάζονται να έχουν βάλει την υπογραφή τους σε ένα χαρτί που γράφει ότι δεν έχουν παράπονο με την εταιρεία τους δεν πείθει κανέναν για το αντίθετο. Σε κάθε περίπτωση όμως εάν οι εργαζόμενοι δουλεύουν τις ημέρες στις οποίες θα έπρεπε να κάνουν χρήση της κανονικής τους άδειας: χάνονται θέσεις εργασίας.

Προς επίρρωση των παραπάνω έρχεται να προστεθεί και το γεγονός των αυστηρών ελέγχων του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια και έχουν συνεισφέρει στο να τηρείται το ωράριο εργασίας σε πολλούς χώρους. Κατά τη γνώμη μας έχουν συμβάλει, μαζί με άλλους παράγοντες, στην αξιοπρόσεκτη μείωση του ποσοστού ανεργίας (2014: ποσοστό ανεργίας 26%, 2019: ποσοστό ανεργίας 18,5% 1).

Στις περισσότερες των περιπτώσεων, αν όχι όλες, οι εργαζόμενοι με ευέλικτες μορφές εργασίας δεν καλύπτονται από κάποια κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας (ΣΣΕ) ούτε επιχειρησιακή, επομένως πληρώνονται με τον κατώτατο μισθό, χωρίς να αναγνωρίζονται τα προσόντα τους, η προϋπηρεσία τους, οι ειδικές συνθήκες στις οποίες εργάζονται. Αυτό σημαίνει εξαιρετικά χαμηλούς μισθούς, ανεξαρτήτως προσόντων και οδηγεί πολλούς εργαζομένους και εργαζόμενες να αναζητούν δεύτερη και τρίτη δουλειά. Αυτό συμπιέζει τον χώρο αναζήτησης εργασίας και μειώνει τις ευκαιρίες για τους ήδη ανέργους να βρουν μία θέση εργασίας και να επανενταχθούν στην αγορά εργασίας.

Είναι αυταπόδεικτο ότι οι χαμηλοί μισθοί των εργαζομένων δεν βοηθούν τα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων αφού οι εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία εξαρτώνται ευθέως ανάλογα από τους μισθούς. Πολύ δε περισσότερο και λόγω του γεγονότος ότι σε αυτές τις μορφές εργασίας θα συναντήσουμε πολύ πιο συχνά μαύρη ή/και απλήρωτη εργασία. Οι καταγγελίες για εργαζομένους που επιστρέφουν μέρος της αμοιβής τους στον εργολάβο, για εργαζομένους που υπογράφουν για 4ωρη εργασία και δουλεύουν 8ωρα ή 12ωρα είναι πολλές και γλαφυρές, δεν χρειάζεται να τις επαναλάβουμε εδώ. Επομένως αυτό που θα μπορούσε να βοηθήσει είναι η ύπαρξη αυστηρού νομικού πλαισίου που να θέτει κανόνες και να εμποδίζει την ασυδοσία. Ο νόμος για τη συνευθύνη εργολάβου-αναθέτοντος είναι ένα τέτοιο βήμα.

Η κατάργηση των εργολαβιών στα νοσοκομεία και σε άλλους δημόσιους οργανισμούς είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα που παρεμπιπτόντως έχει οδηγήσει στην εξοικονόμηση πόρων για τα νοσοκομεία (1 εκατ. ευρώ ετησίως για το Νοσοκομείο «Ευαγγελισμός», 200.000 ευρώ για το «Αγία Ολγα» κ.λπ.) 2.

Τέλος, θα επικαλεστούμε έρευνα της ΔΟΕ (Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας) η οποία αναφέρει ότι τα ποσοστά των απολυμένων την περίοδο της κρίσης ήταν πολύ μεγαλύτερα μεταξύ των εργαζομένων με ελαστικές σχέσεις εργασίας σε σύγκριση με αυτά των εργαζομένων με σταθερές σχέσεις εργασίας (2,5% των εργαζομένων με μόνιμες σχέσεις εργασίας έχασαν τη δουλειά τους, σε σύγκριση με το 15% των εργαζομένων με συμβάσεις ορισμένου χρόνου που έχασαν τη δουλειά τους 3). Αποδεικνύεται τελικά ότι η είσοδος στις ευέλικτες μορφές απασχόλησης για έναν εργαζόμενο αποτελεί την είσοδο στον προθάλαμο της ανεργίας.

Είμαστε αντίθετοι με τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης για πολλούς ακόμα λόγους που έχουν να κάνουν με την παραβίαση εργασιακών δικαιωμάτων και τη μετατροπή του χώρου εργασίας σε ζούγκλα ανταγωνισμού. Η κατάσταση αυτή δεν μας βρίσκει σύμφωνους ως εργαζομένους και εργαζόμενες και δεν προάγει την καινοτομία και τη δημιουργικότητα. Αλλά για αυτά θα επανέλθουμε σε άλλο σημείωμα.

*Φυσικός Msc (D.E.A.), μηχανικός υπολογιστών, πρόεδρος Συλλόγου Εργαζομένων στην Εθνική Τράπεζα πρώην Εθνοdata, υποψήφια ευρωβουλεύτρια του ΣΥΡΙΖΑ

Βιβλιογραφία-αναφορές:

 

Πηγή: Εφημερίδα των συντακτών