Κοινή συνισταμένη των διατάξεων που θα έρθουν προς ψήφιση, είναι η δημιουργία του νέου «Covid-19 unfree» εργαζόμενου, που θα έχει δυο βασικά χαρακτηριστικά. Θα δουλεύει πολύ περισσότερο και θα πληρώνεται λιγότερο.
Σχεδόν έτοιμο, είναι το νομοσχέδιο για τα εργασιακά, που ετοιμάζεται να καταθέσει στη βουλή, ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, κ.Χατζηδάκης.
Οι βασικές ρυθμίσεις του νομοσχεδίου, διακατέχονται από ένα νεοφιλελεύθερο πνεύμα, απόλυτης (ultra)ελαστικοποίησης-απορρύθμισης της εργασίας. Κοινή συνισταμένη των διατάξεων που θα έρθουν προς ψήφιση, είναι η δημιουργία του νέου Covid-19 unfree εργαζόμενου, που θα έχει δυο βασικά χαρακτηριστικά. Θα δουλεύει πολύ περισσότερο και θα πληρώνεται λιγότερο.
1.Η βασική «μεταρρύθμιση» του νέου μοντέλου εργασίας, θα είναι η πρόβλεψη ευελιξίας, μέσω απευθείας διαπραγμάτευσης εργοδότη και εργαζομένου, για την διευθέτηση του χρόνου εργασίας, δια ατομικών συμβάσεων. Ο κ.Χατζηδάκης θα εισάγει ρυθμίσεις, που θα προβλέπουν την «ελεύθερη» συμφωνία μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων, μέσω ατομικών συμβάσεων εργασίας, οι οποίες θα μπορούν να καταστρατηγούν το 8ώρο και να θεσμοθετούν τις απλήρωτες υπερωρίες.
Η αρχή θα γίνει από τις επιχειρήσεις εποχικής, έντασης της εργασίας, ώστε να επεκταθούν αργότερα, στο σύνολο των επιχειρήσεων. Έτσι, οι εργαζόμενοι στον τουρισμό, στις μεταφορές, στην εστίαση κλπ. θα υποχρεούνται, να εργάζονται για μια εξάμηνη(ή μηνιαία ή εβδομαδιαία) περίοδο αναφοράς 10 ώρες, αντί για 8, δίχως να αμείβονται υπερωριακά. Οι επιπλέον ώρες εργασίας, θα συμψηφίζονται, είτε με άδειες, είτε με ρεπό, είτε με λιγότερες ώρες εργασίας, σε επόμενη περίοδο αναφοράς. Για παράδειγμα, εργαζόμενος σε ξενοδοχείο, θα εργάζεται 50 ώρες την εβδομάδα, από τον Μάιο ως τον Οκτώβριο και 30 ώρες την εβδομάδα από τον Νοέμβριο, μέχρι τον Απρίλιο. Στην πράξη, για 6 μήνες το χρόνο το 8ώρο θα μπαίνει «στον πάγο» και θα συμψηφίζεται, την επόμενη περίοδο.
Το επιχείρημα της κυβέρνησης για την πρωτοβουλία αυτή, είναι ότι, η πανδημία έχει δημιουργήσει νέες συνθήκες και ότι, αντίστοιχες ρυθμίσεις ήδη υπάρχουν στη χώρα μας.
Πρόκειται για δύο κραυγαλέα ψεύδη. Πρώτον διότι ήδη από το 2018 ο κ.Μητσοτάκης από το βήμα του «Digital Economy Forum» είχε χαρακτηρίσει το 8ώρο ‘’ξεπερασμένο’’. Συνεπώς η κυβέρνηση διακαώς, αναζητούσε μια ευκαιρία να εφαρμόσει τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, που βρίσκονται στον πυρήνα της ιδεολογίας της.
Και δεύτερον, στην Ελλάδα όντως υπάρχει σχετική ρύθμιση, που ουσιαστικά όμως, ποτέ δεν εφαρμόστηκε, αφού αυτό το σύστημα διευθέτησης του χρόνου εργασίας, προϋπόθετε, την ύπαρξη συμφωνίας, μεταξύ του εργοδότη και των εκπροσώπων των εργαζομένων. Το υπάρχον πλαίσιο προβλέπει ότι, η διευθέτηση χρόνου μπορεί να καθορίζεται, με επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις εργασίας ή με συμφωνία του εργοδότη και του επιχειρησιακού σωματείου που αφορά τα μέλη του ή με συμφωνία, με το συμβούλιο εργαζομένων ή με ένωση προσώπων.
Η εισαγωγή του νέου συστήματος διευθέτησης, μέσω ατομικών συμβάσεων εργασίας, εκλαμβάνει ως ισότιμα(!) μέρη, τον εργοδότη και το εργαζόμενο. Προφανώς δεν χρειάζεται να πούμε ότι αυτή αντίληψη, παραβιάζει βασικές αρχές του εργατικού δικαίου και θα επιφέρει αργά ή γρήγορα, την πλήρη απορρύθμιση και την κατάργηση του 8ωρου, όχι μόνο στις εποχικές επιχειρήσεις, αλλά στο σύνολο των επιχειρήσεων της πατρίδας.
2.Η ανωτέρω πρόθεση της κυβέρνησης για κατάργηση των 8ώρου, επιβεβαιώνεται και από την πρόθεσή της να αυξήσει, το όριο των νόμιμών υπερωριών. Σήμερα καθορίζεται ως ανώτατο όριο υπερωριακής απασχόλησης των εργαζομένων στις βιομηχανικές, βιοτεχνικές επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες, οι σαράντα οκτώ (48) ώρες ανά εξάμηνο, ενώ στις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών, το όριο είναι 120.
Η κυβέρνηση σχεδιάζει την αύξηση του ορίου στις 150 ώρες σε όλους τους τομείς δραστηριότητας, γεγονός που θα σημάνει, την μείωση του κόστους των υπερωριών για τους εργοδότες και την μείωση των αποδοχών των εργαζομένων.
Οι «φτηνές» υπερωρίες, πέραν από την προφανή μείωση του μισθού, θα οδηγήσουν και σε φυσική εξάντληση των εργαζομένων, που δεν θα έχουν τη δυνατότητα, να αρνηθούν την παροχή εργασίας. Η ισχύουσα σήμερα νομοθεσία έχει προφανή στόχο, να αποτρέπει την εργοδοσία, από την κατάχρηση της υπερωριακής εργασίας, δίνοντας ανάλογη προσαύξηση στις αποδοχές των εργαζομένων.
Οι ανωτέρω ρυθμίσεις, για 10ωρη εργασία και φτηνή υπερωριακή αμοιβή, θα οδηγήσουν τους εργαζόμενους, να στερηθούν το ελεύθερο χρόνο τους, τις οικογένειες τους, ενώ είναι βέβαιο ότι σε «χειρωνακτικές» εργασίες, θα έχουμε εργαζόμενους που θα εξαντλούνται από την κόπωση, θα προκύψουν εργατικά ατυχήματα κλπ. Παράλληλα, ορισμένοι κλάδοι, όπως τα Logistics, ta DataCenters κλπ. θα πουν «αντίο» στην ανάπαυση το Σαββατοκύριακο, αφού θα προβλέπεται, η δυνατότητα ειδικής απασχόλησης το Σάββατο και την Κυριακή(άνευ εξτρά αμοιβής), με αναπλήρωση σε διήμερο ρεπό, σε άλλες ημέρες της εβδομάδας. Για χιλιάδες εργαζόμενους αυτό θα σημάνει, το οριστικό τέλος για το κυριακάτικο τραπέζι, την βόλτα με την οικογένεια, τα ψώνια του Σαββάτου, την συνεύρεση με τους φίλους κλπ..
3.Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι, σχεδιάζει να φέρει ρυθμίσεις για την τηλεργασία, που θα βάλλουν τάξη σε ένα αρρύθμιστο, εν πολλοίς, τοπίο. Θα φέρει διατάξεις για το σεβασμό των προσωπικών δεδομένων των εργαζομένων, για το κόστος εξοπλισμού της τηλεργασίας, για την κατοχύρωση του δικαιώματος της αποσύνδεσης της εργασίας, για το σεβασμό του 8ώρου για τους τηλεργαζόμενους, για την απαγόρευση χρήση κάμερας κλπ.
Αυτό που δεν διευκρινίζεται βεβαίως, είναι το πιο βασικό. Αν η μετατροπή μιας κανονικής σχέσης εργασίας, σε σύστημα τηλεργασίας, θα γίνεται μόνο με την συγκατάθεση του εργαζομένου ή θα είναι προϊόν μονομερούς διευθυντικού δικαιώματος. Θυμίζουμε ότι, μόλις πριν λίγες ημέρες η κυβέρνηση παράτεινε για ένα ακόμα μήνα(το κάνει συνεχώς εδώ και 13 μήνες) το δικαίωμα του εργοδότη, μονομερώς να επιβάλλει σύστημα τηλεργασίας, μέχρι το τέλος Απριλίου. Το χειρότερο όμως είναι ότι, η κυβέρνηση δεν έχει φέρει ούτε «μισή» διάταξη στη βουλή, για να ρυθμίσει την τηλεργασία (που έχει εκτοξευθεί από το 5% προ πανδημίας, στο 26%) εδώ και 13 μήνες.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, οι τηλεργαζόμενοι να δουλεύουν επί 24ώρου βάσεως, δίχως ρεπό, άδειες, δίχως πληρωμένες υπερωρίες και λοιπά επιδόματα. Μάλιστα μόνο τυχαίο, δεν φαίνεται να είναι ότι, πρόσφατα στην Ευρωβουλή οι ευρωβουλευτές της ΝΔ(που τώρα δήθεν, κόπτεται για προστασία της τηλεργασίας) ψήφισαν τροπολογία, που προέβλεπε το πάγωμα(!) της κατοχύρωση του δικαιώματος στην αποσύνδεση για τους τηλεργαζόμενους. Ψήφισαν δηλαδή, το «πάγωμα» του δικαιώματος του εργαζόμενου, που δουλεύει με τηλεργασία, να μπορεί να αποσυνδεθεί από τα ηλεκτρονικά μέσα, όπως υπολογιστές, λάπτοπ, κινητό, μετά την ολοκλήρωση του ωραρίου εργασίας του, χωρίς το φόβο της απόλυσης ή της εργασιακής βίας.
4.Με άλλη ρύθμιση η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι θα εισάγει την ηλεκτρονική κάρτα εργασίας, για να πολεμήσει την αδήλωτη και υποδηλωμένη εργασία. Η ψηφιακή κάρτα εργασίας θα επιτηρείται με ηλεκτρονικά μέσα μέσω του πληροφοριακού συστήματος «ΕΡΓΑΝΗ 2» με στόχο την on-line παρακολούθηση του πραγματικού ωραρίου των εργαζομένων, την καταπολέμηση της «μαύρης εργασίας» και των απλήρωτων υπερωριών και την διευκόλυνση της διευθέτησης του ωραρίου.
Αυτό που δεν αποκαλύπτει η κυβέρνηση είναι ότι, η ηλεκτρονική κάρτα εργασίας είναι νόμος του κράτους εδώ και 10 χρόνια! Σύμφωνα με τον νόμο 3996/2011 (άρθρο 26) θεσπίστηκε η χρήση της κάρτας εργασίας, σε ηλεκτρονικό ρολόι παρουσίας προσωπικού (ωρομέτρηση), τα στοιχεία της οποίας διαβιβάζονται με ηλεκτρονικό ή άλλο τρόπο στον ασφαλιστικό φορέα και διασταυρώνονται με τα αναγραφόμενα στην υποβαλλόμενη από τις επιχειρήσεις αναλυτική περιοδική δήλωση. Η ίδια η ρύθμιση παρέμεινε έως σήμερα στην πράξη ανενεργή, αφού ουδέποτε εκδόθηκαν οι συνολικά τέσσερις Υπουργικές Αποφάσεις που προβλεπόταν, για την εφαρμογή της. Συνεπώς η κυβέρνηση μάλλον εμπαίζει τους εργαζόμενους, αφού αν πραγματικά ήθελε να αντιμετωπίσει την «μαύρη» εργασία, πρώτο μέλημα θα ήταν η ενίσχυση του ΣΕΠΕ.
5.Σημαντικές αλλαγές θα έχουμε και στον συνδικαλιστικό νόμο 1264/1982, σε ζητήματα που αφορούν, την ηλεκτρονική ψηφοφορία στα σωματεία για την κήρυξη απεργίας, στην ηλεκτρονική καταγραφή των συνδικάτων και των εργαζομένων – συνδικαλιστών, σε ειδικό μητρώο προκειμένου να έχουν δυνατότητα συλλογικής διαπραγμάτευσης, στον καθορισμό προσωπικού ασφαλείας που θα φτάνει και το 40% σε «ανήσυχους» κλάδους εργαζομένων(συγκοινωνίες, ασφαλιστικά ταμεία, στον ευρύτερο δημόσιο τομέα κλπ.) ώστε να μην …διαταράσσεται η ομαλή λειτουργία της οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Η πρωτοβουλία αυτή, μεταφράζεται σε νέους περιορισμούς στο δικαίωμα στην απεργίας, σε «φακέλωμα» και χειραγώγηση των συνδικάτων, σε διώξεις σε συνδικαλιστικά στελέχη και σε μια σειρά συνεπειών, που στόχο έχουν να τρομοκρατήσουν και να αδρανοποιήσουν, τους εκπροσώπους των εργαζομένων και τους ίδιους.
Η κυβέρνηση αναμένεται το επόμενο διάστημα, να συκοφαντήσει τους εργαζόμενους περισσότερο από ποτέ. Θα είναι οι οπισθοδρομικοί εργαζόμενοι, που δεν θέλουν να μπουν στην «ψηφιακή εποχή». Θα είναι εκείνοι, που οχυρώνονται πίσω από συντεχνιακές, συνδικαλιστικές ομάδες. Θα είναι οι τεμπέληδες, οι μπαχαλάκηδες, τα «ρετιρέ» κλπ. Η πανδημία δίνει το κατάλληλο πρόσχημα, για την πιο άγρια επίθεση της μεταπολίτευσης, στην εργασία και η κυβέρνηση, δεν θα χάσει την ευκαιρία να σαρώσει ότι, απέμεινε από τις κατακτήσεις του κόσμου της δουλειάς, τα τελευταία 50 χρόνια.
Απαιτείται ταχεία ανάρρωση και ανάκαμψη του κινήματος, για να δοθεί δυναμική απάντηση. Όπως συνολική είναι η επίθεση συνολική και συνθετική-υπερβατική των υπαρκτών διαφοροποιήσεων, οφείλει να είναι και η απάντηση του κόσμου της εργασίας.
Πρόκειται άλλωστε, για την «μητέρα των μαχών».
(Ο Διονύσης Τεμπονέρας είναι Δικηγόρος – Εργατόλογος)